Tozla Mücadele Yönetmeliği Özeti
Tozla Mücadele Yönetmeliği detayı için tıklayın.
Resmi Gazete; 05.11.2013/28812
Asbest :
1) Aktinolit Asbest, CAS No 77536-66-4,
2) Antofilit Asbest, CAS No 77536-67-5,
3) Grünerit Asbest (Amosit) CAS No 12172-73-5,
4) Krizotil, CAS No 12001-29-5, CAS No132207-32-0,
5) Krosidolit, CAS No 12001-28-4,
6) Tremolit Asbest, CAS No 77536-68-6, lifli silikatlarını,
İnert toz: Solunumla akciğerlere ulaşmasına rağmen akciğerlerde yapısal ve/veya fonksiyonel bozukluk yapmayan tozları,
Kristal yapıda SiO2: Kuvars, tridimit ve kristobaliti,
Lifsi tozlar: Uzunluğu beş mikrondan daha büyük, eni üç mikrondan daha küçük ve boyu eninin üç katından büyük olan parçacıkları,
Okuyucu: ILO Uluslararası Pnömokonyoz Radyografileri Sınıflandırılması konusunda eğitim almış hekimi,
Pnömokonyoz (Akciğer Toz Hastalığı): Akciğerlerde tozun birikmesi sonucu ortaya çıkan doku reaksiyonu ile oluşan hastalığı,
Solunabilir toz: Aerodinamik eşdeğer çapı 0,1–5,0 mikron büyüklüğünde kristal veya amorf yapıda toz ile çapı üç mikrondan küçük, uzunluğu çapının en az üç katı olan lifsi tozları,
Standart akciğer radyografisi: En az 35×35 cm ebatında ILO Uluslararası Pnömokonyoz Radyografileri Sınıflandırılması kriterlerine göre değerlendirilebilir akciğer radyografisini veya dijital akciğer radyografisini,
Toz: Bu Yönetmeliğe göre işyeri ortam havasına yayılan veya yayılma potansiyeli olan parçacıkları,
Toz ölçümü: İşyeri ortam havasındaki toz miktarının gravimetrik esasa veya lifsi tozlarda lif sayısına göre belirlenmesini,
Tozla Mücadele Komisyonu (TMK): Bu Yönetmelik çerçevesinde çalışma hayatında tozla ilgili konularda ihtiyaç ve öncelikleri belirleyerek teknik ve tıbbi açıdan görüş ve öneri hazırlamak amacıyla Bakanlıkça oluşturulan komisyonu,
Zaman Ağırlıklı Ortalama Değer (ZAOD/TWA): Günlük 8 saatlik zaman dilimine göre ölçülen veya hesaplanan zaman ağırlıklı ortalama değeri, ifade eder.
1) Organik Tozlar: Bitkisel Kökenli Tozlar (Pamuk, tahta, un, saman, vb.)
Hayvansal Kökenli Tozlar (Tüy, saç, deri vb.)
Sentetik Bileşenlerin Tozları (DDT, plastik, reçine, lastik vs.)
2) İnorganik Tozlar: Metalik Tozlar (Demir, Cu, Al, Zn. Pb vb.)
Metalik Olmayan Tozlar (Kükürt vb.)
3) Kimyasal Bileşenlerin Tozları: (Çinkooksit, manganezoksit, cam vb.)
4) Doğal Bileşenlerin Tozları: (Mineraller, killer, maden cevheri vb. )
Diğer bir sınıflama:
1) Fibrojenik Tozlar: Akciğerlerde fibrotik şişler yapar. Tabiatta en çok bulunan kuvars olup, diğerlerine göre çok daha az ve belli sıcaklıklarda rastlanır. SilikozSolunum yoluyla pnömokonyoz yapabilecek miktarda silikat parçacığı alınması sonucu gelişen en ağır meslek hastalıklarından… More gibi pnömokonyozların oluşmasına sebep olabilirler. Tozların yapısında ne kadar fazla silis varsa o kadar tehlikelidir. Bir diğer önemli özelliği 20 yıl gibi bir etkilenme sonucu ortaya çıkmasıdır. AsbestozAsbest tozlarının solunum yoluyla alınmasına bağlı gelişen hastalığa “Asbestoz” denir. Asbest, silikat, demir, magnezyum,… More ise asbest tozlarının sebep olduğu pnömokonyozdur. Asbest tozlarının solunması sonucu akciğerlerde fibroz denilen yapısal değişiklikler ortaya çıkar.
2) Toksik Tozlar: İç organlarda (sinir sistemi, karaciğer, böbrekler, mide, bağırsaklar, solunum sistemi, kan yapıcı organlar) kronik veya akut zehirlenme etkileri yapar (pb, er, cd, vanadyum gibi ağır metal tozları)
3) Kanserojen Tozlar: İnsanlarda kansere yol açan tozlardır. Asbest, arsenik ve bileşikleri, berilyum, kromatlar (kalsiyum-potasyum-sodyum), nikel ve bileşikleri (nikel oksit, nikel sülfit)
4) Radyoaktif Tozlar: Fazla olmamakla birlikte en önemlileri, uranyum, toryum, seryum, trityum ve radyum bileşenleridir.
5) Alerjik Tozlar: Bazı insanlar üzerinde alerji yapabilen, astım ve egzema gibi hastalıkların oluşmasına sebep olan tozlardır. (Hayvan yemleri, ot, tahıl, pamuk, keten, kenevir, un)
6) İnert Tozlar: Bu tozlar insan vücudunda birikebilen fakat fibrojenik ve toksik etkileri olmayan ayrıca belli bir hastalığı oluşturmayan tozlardır. (Demiroksit, titandioksit, kömürtozu, baryum bileşenleri, kireçtaşı, mermer, alçı tozları, tütün)
- 60 mikron ve altı olanlar solunabilir tozdur, 10 mikron ve altı tozlar vücutta tutulur ancak 0,1-5 mikron çapındaki tozlar meslek hastalığıMesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalıkları ifade eder. Geniş anlamıyla, Sigortalının çalıştığı veya yaptığı… More yapar.
- Serbest silis (SiO2)(silisyum dioksit) tozları: Kum ocaklarında maden kuyularında, seramik, fayans, porselen, cam endüstrisinde çalışanlarda görülür.
- Silis, asbest, talk, alüminyum; ciğerlerde kanser yapar. %5 ve daha az SiO2 içeren solunabilir tozun havada 2,4 mg/m3 değerini aşmaması gerekmektedir.
- Kireç, alçı, tütün, mermer vb. taşlar önöz toz olup meslek hastalığıMesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalıkları ifade eder. Geniş anlamıyla, Sigortalının çalıştığı veya yaptığı… More yapmaz.
- ESD yani eşik sınır değer. Özellikle işyeri havasında bulunan gaz, toz, buhar, sis vb aşılmaması gereken sınır değerleri vardır. Bunları kimyasallar, tozlar gibi alanların tablolarından kontrol ediniz.
- Tozlar: 0,5 – 150 mikron büyüklükte olan katı parçacıklardır. Sağlık için 60 mikron altı risklidir, 1-5 mikron en zararlısıdır. Bunlar akciğerlerdeki alveollere kadar ulaşarak, kimyasal yapılarına göre etki ederler. Alerjik tozlar tehlikelidir ancak inert tozlar vücutta birikseler de fibrojenik ve toksik etkileri olmaz.
- Tane büyüklükleri 0, 1 – 300 ile mikron arasında değişir.
- Tane büyüklükleri 0, 1 – 300 ile mikron arasında değişir.
- 10 Mikron – boğaz ve üst solunum yolunda (nazofaringeal bölgede), 5-10 Mikron – alt solunum yollarında (trakeabronşial bölge) tutulurlar. 0,5 Mikron ve altındakiler akciğerlere girer çıkar, birikme olmaz. 0,5-5 Mikron arasındakiler ince tozlar solunabilir tozlardır. Bu tozlar solunum yoluyla alveollere (hava kesecikleri) kadar ulaşırlar ve meslek hastalığıMesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalıkları ifade eder. Geniş anlamıyla, Sigortalının çalıştığı veya yaptığı… More yaparlar.
- Pnökomonyoz, tozlarının sebeb olduğu Akciğerde oluşan bir meslek hastalığıdır.
- Elektrostatik presipitatör : Endüstriyel tesisler için ıslak elektrostatik çökeltici, mikron altı partiküllerin, ağır metallerin, asit sislerinin ve yoğunlaşmış metal dumanlarının ve organik maddelerin yüksek verimli kontrolünü sağlar.
- Koniskop, konimetre; Havadaki toz taneciklerinin sayısını saptamaya yarayan aygıt. Konimetre en çok: Maden ocaklarında Atölyelerde pnömökonyozların nedenlerini ortaya çıkarmak üzere yapılan bilirkişi araştırmalarında kullanılır.
- Tindalometre : optik ölçü esasına dayanarak toz konsantrasyonu ölçmeye yarayan alet. Işık şiddetini kullanarak tozlu ve tozsuz ortamları mukayese edip, bir grafik üzerinde mg/ m^ 3 cinsinden toz ölçümü yapan cihaz.
- Gravimetre : Bir kütle çekim alanının şiddetinin ölçülmesidir. Kütle çekim alanının büyüklüğü veya oluşumundan sorumlu maddenin özellikleri ilgi çekici olduğunda gravimetri kullanılabilir.
Toz Mesleki Maruziyet Sınır Değerleri Tablosu
| Maddenin Adı | CAS No (1) | Toplam Toz Miktarı TWA/ZAOD (mg/m3) (2) | Solunabilir TozAerodinamik eşdeğer çapı 0,1–5,0 mikron büyüklüğünde kristal veya amorf yapıda toz ile çapı üç… More Miktarı TWA/ZAOD (mg/m3) (3) |
| Alfa-alumina | 1344-28-1 | 15 | 5 |
| Aluminyum Metal | 7429-90-5 | 15 | 5 |
| Amonyum sülfamat | 7773-06-0 | 15 | 5 |
| Bakır Tozu | 7440-50-8 | 1 | |
| Baryum sülfat | 7727-43-7 | 15 | 5 |
| Benomil | 17804-35-2 | 15 | 5 |
| Bizmut tellurit | 1304-82-1 | 15 | 5 |
| Bor oksit | 1303-86-2 | 15 | |
| 2-Chloro-6 (trichloromethyl pyridine) | 1929-82-4 | 15 | 5 |
| Çinko oksit | 1314-13-2 | 15 | 5 |
| Çinko siterat | 557-05-1 | 15 | 5 |
| Clopidol | 2971-90-6 | 15 | 5 |
| Disiklopentadien demir | 102-54-5 | 15 | 5 |
| Ferbam | 14484-64-1 | 15 | |
| Ferro vanadyum tozu | 12604-58-9 | 1 | |
| Gümüş | 7440-22-4 | 0,1 | |
| Grafit, sentetik | 15 | 5 | |
| Jips | 13397-24-5 | 15 | 5 |
| Kalsiyum Karbonat (mermer) | 1317-65-3 | 15 | 5 |
| Kalsiyum Karbonat (Kireçtaşı) | 1317-65-3 | 15 | 5 |
| Kalsiyum hidroksit | 1305-62-0 | 15 | 5 |
| Kalsiyum silikat | 1344-95-2 | 15 | 5 |
| Kalsiyum sülfat | 7778-18-9 | 15 | 5 |
| Kaolin | 1332-58-7 | 15 | 5 |
| Keten | 463-51-4 | 0,5 | 0,9 |
| Kobalt metali, tozu ve buharı | 7440-48-4 | 0,1 | |
| Magnezit | 546-93-0 | 15 | 5 |
| Malatiyon | 121-75-5 | 15 | |
| Methoxychlor | 72-43-5 | 15 | |
| Molibdenyum (Mo olarak) Çözünebilir Bileşikler | 7439-98-7 | 5 | |
| Molibdenyum | 7439-98-7 | 15 | |
| Nişasta | 9005-25-8 | 15 | 5 |
| Odun tozu | 5 | ||
| Paraquad | 4685-14-7 | 0,5 | |
| Pamuk tozu (çırçır,hallaç,iplik) | 0,5 | ||
| Pamuk tozu (Dokuma) | 0,75 | ||
| Pamuk tozu (Konfeksiyon) | 1 | ||
| Paratiyon | 56-38-2 | 0,1 | |
| Pentaeritritol | 115-77-5 | 15 | 5 |
| Pikloram | 1918-02-1 | 15 | 5 |
| Paris alçısı | 26499-65-0 | 15 | 5 |
| Platinyum (pt) Çözünebilir tuzları | 7440-06-4 | 0,002 | |
| Portland çimentosu | 65997-15-1 | 15 | 5 |
| Rouge (Demir III-oksit) | 15 | 5 | |
| Sakkaroz | 57-50-1 | 15 | 5 |
| Selüloz (kağıt tozu) | 9004-34-6 | 15 | 5 |
| Silikon | 7440-21-3 | 15 | 5 |
| Silikon karbür | 409-21-2 | 15 | 5 |
| Tahıl (yulaf,buğday,arpa…) | 10 | ||
| Tantal, metal ve oksit toz | 7440-25-7 | 5 | |
| Telleryum ve bileşikler (Te olarak) | 13494-80-9 | 0,1 | |
| Temephos ( 0,0 – (thiodi-4,1- phenylene) bis(0,0-dimethyl phosphorothioate) | 3383-96-8 | 15 | 5 |
| 4,4’ – Tiyobis (6-tert Butil-m-kresol) | 96-69-5 | 15 | |
| Titanyum dioksit | 13463-67-7 | 15 | |
| Vanadyum (V2 O5 toz olarak) | 1314-62-1 | 0,5 | |
| Zımpara | 12415-34-8 | 15 | 5 |
Özelliği Olan Kayaç veya Mineraller Maruziyet Eşik Sınır Değerleri
| Kayaç-mineral | TWA |
| Asbest | 0,1 lif / cm3 |
| Silika (Kristal Yapıda) | |
| Kuvars (Solunabilir) | 10mg/m3 %SiO2+2 |
| Kuvars (Toplam) | 30mg/m3 %SiO2+2 |
| Kristobalit :Formülle hesaplanan kuvars değerinin ½ si kullanılır. Tridimit: Formülle hesaplanan kuvars değerinin ½ si kullanılır. | |
| Mineral | Sınır Değer (mg/m3) |
| Amorf yapıda (doğal diatomalı toprak içeren ) | 80 mg/m³ % SiO2+2 |
| Silikatlar (%1’den az kristal silika içeren) | |
| Mika | |
| Talk (Asbest içermeyen) | |
| Talk (asbest içeren) (***) | |
| Sabuntaşı | |
| Portland Çimentosu | |
| Grafit (Doğal) | |
| Kömür Tozu: | |
| %5 ve daha az SiO2 içeren solunabilir tozAerodinamik eşdeğer çapı 0,1–5,0 mikron büyüklüğünde kristal veya amorf yapıda toz ile çapı üç… More | 2.4 mg/ m³
|
| %5’ten fazla SiO2 içeren solunabilir tozAerodinamik eşdeğer çapı 0,1–5,0 mikron büyüklüğünde kristal veya amorf yapıda toz ile çapı üç… More | 10mg/m³ |
| İnert veya İstenmeyen Toz | |
| Solunabilir Kısım | 5 mg/ m³ |
| Toplam Toz | 15 mg/ m³ |
