Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği, iyonlaştırıcı radyasyon ışınlamalarına karşı kişilerin ve çevrenin radyasyon güvenliğini sağlamak için hazırlanmış yönetmelik

RADYASYON GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ

 

Resmi Gazete Tarihi: 24.03.2000 Resmi Gazete Sayısı: 23999

SON Revizyon: 17.12.2020 / 31337

Güncelleme: Ağustos 2025

 

BİRİNCİ KISIM
Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar, Muafiyet

Madde 1 – Amaç

Madde 1 – Bu Yönetmeliğin amacı, iyonlaştırıcı radyasyon ışınlamalarına karşı kişilerin ve çevrenin radyasyon güvenliğini sağlamaktır.

MADDE 2 – Kapsam

MADDE 2 – (Değişik:RG-3/6/2010-27600)

Bu Yönetmelik, radyasyon güvenliğinin sağlanmasını gerektiren her türlü tesis ve radyasyon kaynağının tehlikelerine karşı alınması gereken tedbirleri ve yapılması gereken faaliyetlerle ilgili hususları kapsar.

Bu Yönetmelik nükleer tesisler, nükleer yakıtlar, nükleer tesislerden çıkan radyoaktif atıklar ve nükleer maddelere ilişkin faaliyetleri kapsamaz.

Madde 3 – Dayanak

Madde 3 – Bu Yönetmelik, 2690 sayılı Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Kanunu’nun 4üncü maddesinin (d) bendine dayanılarak hazırlanmıştır.

Madde 4 – Madde 4 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)  

Tanımlar

Madde 5 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

Muafiyetler

Muafiyet sınırları içerisinde olduğu halde izin verilmeyen maddeler

Madde 6 – Muafiyet sınırları içerisinde olduğu halde izin verilmeyen maddeler

Madde 6 – Bu Yönetmeliğin 5inci maddesindeki muafiyet sınırları içerisinde bulunsa bile, radyoaktif madde içeren oyuncaklar, kırtasiye malzemeleri, giysiler, kozmetikler, ev eşyaları ve benzeri malzemelerin ithali, ihracı, imali, bulundurulması, kullanılması ve depolanması yasaktır. Aksi takdirde bu Yönetmeliğin 75inci maddesi hükümleri uygulanır.

 

İKİNCİ KISIM
Radyasyondan Korunmada Temel Güvenlik Standartları

 (Değişik ibare:RG-3/6/2010-27600) 

 

BİRİNCİ BÖLÜM
Radyasyondan Korunma Sistemi

(Değişik ibare:RG-3/6/2010-27600)

 

Madde 7 – Doz sınırlama sisteminin temel ilkeleri

Madde 7 – (Değişik ibare:RG-3/6/2010-27600) Radyasyondan korunmada kullanılan, doz sınırlama sisteminin üç temel ilkesi aşağıda verilmiştir:

a) Uygulamaların Gerekliliği:Işınlanmanın zararlı sonuçlarıgözönünde bulundurularak, net bir fayda sağlamayan hiçbir radyasyon uygulamasına izin verilemez.

b) (Değişik:RG-3/6/2010-27600) Optimizasyon:Radyasyona maruz kalmaya sebep olan uygulamalarda, olası tüm ışınlanmalar için bireysel dozların büyüklüğü, ışınlanacak kişilerin sayısı, ekonomik ve sosyal faktörler göz önünde bulundurularak mümkün olan en düşük dozun alınması sağlanır.

c) (Değişik:RG-3/6/2010-27600) Doz Sınırlaması:Tıbbi ışınlamalar hariç, izin verilen tüm ışınlamaların neden olduğu ilgili organ veya dokudaki eşdeğer doz ve etkin doz, bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde belirtilen yıllık doz sınırlarını aşamaz.

 

İKİNCİ BÖLÜM
Doz Sınırları

Madde 8 – Doz sınırları ile ilgili kavramlar

Madde 8 – (Değişik ibare:RG-3/6/2010-27600) Radyasyondan korunmada kullanılan doz sınırlarına ilişkin kavramlar aşağıda belirtilmiştir:

. Birincil Sınırlar:Radyasyon görevlilerinin veya toplum bireylerinin alabileceği yıllık “eşdeğer doz”, “etkin doz”, “yüklenmiş eşdeğer doz”, “yüklenmiş etkin doz” veya belirlenen bireyler topluluğunun “toplum etkin dozu” sınırlarıdır.

b) İkincil Sınırlar :Birincil doz sınırlarının doğrudan uygulanamadığı durumlarda kullanılan doz sınırlarıdır. İkincil sınırlar, dış ışınlanma durumunda “eşdeğer doz indeksi” ile iç ışınlanma durumunda ise, “yıllık vücuda alınma sınırları” (ALI) cinsinden ifade edilir.

c) Türetilmiş Sınırlar:Belirli bir modele göre birincil sınırlardan türetilmiş sınırlar olup, bunlara uyulduğu takdirde, birincil sınırlara da uyulduğu kabul edilir.

d) İzin Verilen Sınırlar:Kurum tarafından saptanan ve genellikle birincil ve ikincil sınırlardan daha düşük olan sınırlardır.

e) İşletme Sınırları:Hangi türden olursa olsun, bütün radyasyon kaynakları için Kurum tarafından saptanan birincil ve ikincil sınırları aşmamak koşulu ile Lisans Sahibi tarafından belirlenen sınırlardır.

Madde 9 – Referans düzeyleri

Madde 9 – (Değişik ibare:RG-3/6/2010-27600) Radyasyondan korunma programlarında kullanılan herhangi bir büyüklük için özel bir uygulamanın başlatılması amacıyla belirlenen düzeylerdir. Kurum tarafından tespit edilen referans düzeyleri aşağıda verilmiştir.

a) Kayıt Düzeyi: (Değişikibare:RG-3/6/2010-27600)Radyasyondan korunmayı sağlamak amacı ile, eşdeğer doz, etkin doz veya vücuda alınma miktarlarının kayıtlarının tutulması ve saklanması gerekmektedir. Bu Yönetmeliğin 10uncu maddesinde verilen yıllık doz sınırlarının aylık dönemlerde radyasyon görevlileri için 2 mSv, halk için ise 0.01 mSv’i aşması durumlarında kayıtlar tutulmaya başlanır.

b) İnceleme Düzeyi:Üzerinde daha fazla inceleme yapılmasını gerektiren eşdeğer doz, etkin doz veya vücuda alınma miktarlarıdır. Bu düzey, bir ay için bu Yönetmeliğin 10uncu maddesinde verilen yıllık eşdeğer doz sınırının 1/10’udur.

c) (Değişik:RG-3/6/2010-27600) Müdahale Düzeyi:Kurum tarafından önceden belirlenen ve aşılması durumunda müdahaleyi gerektiren eşdeğer doz, etkin doz veya vücuda alınma miktarlarını gösteren değerler olup bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde verilen yıllık eşdeğer doz sınırının bir defada alınması ve aynı yıl içinde bu değerin aşılması durumudur. Müdahale düzeylerinden;

1) Eylem düzeyi; sürekli ışınlanmalar veya tehlike durumunda, iyileştirici veya koruyucu eylemler gerektiren, eşdeğer doz hızı veya radyoaktivite konsantrasyon düzeyidir. Eylem düzeyi, ani ışınlamalar için bu Yönetmeliğin 48 inci maddesinde, sürekli ışınlamalar içinse 49 uncu maddesinde verilmektedir.

2) Rehber düzey; aşılması durumunda önlem alınmasını gerektirebilen doz düzeyi olup, kronik ışınlanmalarda öngörülen rehber düzeyler bu Yönetmeliğin 37 nci maddesinde, tıbbi uygulamalarda öngörülen rehber düzeyler ise bu Yönetmeliğin 28 inci maddesinde belirtilmektedir.

Madde 10 – Yıllık doz sınırları

Madde 10 – Yıllık doz sınırları sağlığa zarar vermeyecek şekilde uluslararası standartlara uygun olarak, Kurum tarafından radyasyon görevlileri ve toplum üyesi kişiler için ayrı ayrı belirlenmiştir. Yıllık toplam doz aynı yıl içindeki dış ışınlama ile iç ışınlamadan alınan dozların toplamıdır. Kişilerin, denetim altındaki kaynaklar ve uygulamalardan dolayı bu sınırların üzerinde radyasyon dozuna maruz kalmalarına izin verilemez ve bu sınırlara tıbbi ışınlamalar ve doğal radyasyon nedeniyle maruz kalınacak dozlar dahil edilemez.

a)(Değişik:RG-29/9/2004-25598)Radyasyon görevlileri için etkin doz ardışık beş yılın ortalaması 20 mSv’i, herhangi bir yılda ise 50 mSv’igeçemez. El ve ayak veya cilt için yıllık eşdeğer doz sınırı 500 mSv, göz merceği için 150 mSv’dir. Cilt için en yüksek radyasyon dozuna maruz kalan 1 cm2’lik alanın eşdeğer dozu, diğer alanların aldığı doza bakılmaksızın ortalama cilt eşdeğer dozu olarak kabul edilir.

b) (Değişik:RG-29/9/2004-25598)Toplum üyesi kişiler için etkin doz yılda 1mSv’i geçemez. Özel durumlarda; ardışık beş yılın ortalaması 1 mSv olmak üzere yılda 5 mSv’e kadar izin verilir. Cilt için yıllık eşdeğer doz sınırı 50 mSv, göz merceği için 15 mSv’dir

c)18 yaşından küçükler Tüzüğün 6ncı maddesine göre radyasyon uygulaması işinde çalıştırılamazlar. Bu Yönetmeliğin 15inci maddesinin (b) bendinde belirtilen alanlarda, eğitim amaçlı olmak koşuluyla, eğitimleri radyasyon kaynaklarının kullanılmasını gerektiren 16-18 yaş arasındaki stajyerler ve öğrenciler için etkin doz, herhangi bir yılda 6mSv’i geçemez. Ancak el, ayak veya deri için yıllık eşdeğer doz sınırı 150 mSv, göz merceği için 50 mSv’dir.

Madde 11 – Özel durumlar için planlanan ışınlanmalar

Madde 11 – Normal uygulamalarda ortaya çıkan ve yıllık doz sınırları üzerinde etkin doza maruz kalmayı gerektiren, fakat ışınlanmanın dışında başka yöntemlerin bulunmadığı özel durumlarda Kurum’un izniyle yapılan ışınlanmalardır. Özel durumlarda ışınlamaya maruz kalacak radyasyon görevlileri için doz sınırları herhangi bir yılda 50 mSv’i, birbirini takip eden 10 yıl içinde ortalama yıllık 20 mSv’i ve toplamda 100 mSv’igeçemez.

Yıllık etkin dozun beş katından fazla radyasyon dozu almış radyasyon görevlileri ile çocuk14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış kişi "Çocuk İşçi"dir. Çocuk işçi... More doğurma çağındaki radyasyon görevlileri özel bir durum için planlanmış ışınlanmalarda görevlendirilemezler.

Madde 12 – Hamile radyasyon görevlileri için doz sınırları

Madde 12 – (Başlığı ile birlikte değişik:RG-29/9/2004-25598)

Hamileliği belirlenmiş kadın çalışan, çalışma şartlarının yeniden düzenlenebilmesi amacıyla yönetimi haberdar eder. Hamileliğin bildirilmesi kadın çalışanın çalışmasına engel teşkil etmez, gerekiyorsa çalışma koşulları yeniden düzenlenir. Bu nedenle, doğacak çocuğun alacağı dozun mümkün olduğu kadar düşük düzeyde tutulması sağlanır ve toplum için belirlenen doz sınırlarına uyulur.

Emzirme dönemindeki kadın çalışanlar, radyoaktif kontaminasyon riski taşıyan işlerde çalıştırılmaz.

Madde 13 – Görevi gereği ışınlanmalar için ikincil sınırlar

Madde 13 – Görevi gereği ışınlanmalar için doz sınırları ile uygunluğu sağlamak üzere, eşdeğer doz indisleri ve Ek-2’de verilen yıllık vücuda alınma sınırları değerleri (ALI) kullanılır.

Madde 14 – Kritik gruplar için ikincil sınırlar

Madde 14 – Yetişkinlerden oluşan kritik grup üyesi kişiler için, Ek-2’de verilen uygun “ALI” değerlerinin 1/10’u ve iç ışınlanma durumunda bebek ve çocuklardan oluşan kritik grup üyesi kişiler için ise uygun “ALI” değerlerinin 1/100’ü kullanılır.

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Radyasyon Alanları

Madde 15 – Radyasyon alanlarının sınıflandırılması

Madde 15 – Maruz kalınacak yıllık dozun 1 mSv değerini geçme olasılığı bulunan alanlar radyasyon alanı olarak nitelendirilir ve radyasyon alanları radyasyon düzeylerine göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılır:

a) Denetimli Alanlar:Radyasyon görevlilerinin giriş ve çıkışlarının özel denetime, çalışmalarının(Değişik ibare:RG-3/6/2010-27600)radyasyondan korunma bakımından özel kurallara bağlı olduğu ve görevi gereği radyasyon ile çalışan kişilerin ardışık beş yılın ortalama yıllık doz sınırlarının 3/10’undan fazla radyasyon dozuna maruz kalabilecekleri alanlardır.

Denetimli alanların girişlerinde ve bu alanlarda aşağıda belirtilen radyasyon uyarı levhaları bulunması zorunludur:

1) Radyasyon alanı olduğunu gösteren temel radyasyon simgeleri (Ek-3),

2) Radyasyona maruz kalma tehlikesinin büyüklüğünü ve özelliklerini anlaşılabilir şekilde göstermek üzere gerekli bilgi, simge ve renkleri taşıyan işaretler,

3) Denetimli alanlar içinde radyasyon ve bulaşma tehlikesi bulunan bölgelerde geçirilecek sürenin sınırlandırılması ile koruyucu giysi ve araçlar kullanılması gerekliliğini gösteren uyarı işaretleri.

b) Gözetimli Alanlar:Radyasyon görevlileri için yıllık doz sınırlarının 1/20’sinin aşılma olasılığı olup, 3/10’unun aşılması beklenmeyen, kişisel doz ölçümünü gerektirmeyen fakat çevresel radyasyonun izlenmesini gerektiren alanlardır.

Madde 16 – Radyasyon alanlarının izlenmesi

Madde 16 – Radyasyon alanlarının izlenmesinde uygun radyasyon ölçüm cihazları ve dozimetreler kullanılır. Radyasyon alanlarının radyasyon/radyoaktivite düzeyi ölçümleri Kurum tarafından belirtilen sıklık ve yöntemlere uygun olarak yapılır. Bu ölçümlerde kullanılan cihazların kalibrasyonları Kurum tarafından uygun görülen aralıklarla, Kurumun İkincil Standart Dozimetre Laboratuvarı’nda yapılır.

Madde 17 – Öğrenciler

Madde 17 – 16-18 yaşları arasındaki öğrenci ve stajyerlere sadece gözetimli alanlarda eğitim izni verilebilir. Öğrenci ve stajyerlerin doz sınırları bu Yönetmeliğin 10uncu maddesi (c) bendinde belirtilmektedir.

Madde 18 – Ziyaretçiler

Madde 18 – Ziyaretçiler denetimli alanlara kesinlikle, gözetimli alanlara ise (Değişik ibare:RG-3/6/2010-27600) radyasyondan korunma sorumlusundan izin almadan giremezler. İzin verilen ziyaretçilerin giriş ve çıkış saatlerinin kayıtlarının tutulması (Değişik ibare:RG-3/6/2010-27600) radyasyondan korunma sorumlusu tarafından sağlanır.

 

ÜÇÜNCÜ KISIM
Işınlanmalar

 

BİRİNCİ BÖLÜM
Görev Gereği Işınlanmalar

 

Madde 19 – Görev gereği ışınlanmalar

Madde 19 – Görev gereği ışınlanmalarda yıllık doz sınırları bu Yönetmeliğin 10uncu, özel durumlardaki ışınlanmalar 11inci, radyasyon alanları 15inci, kayıtlar 70inci, sorumluluklar ise 71inci maddesinde belirtilmiştir.

Madde 20 – Çalışma koşulları

Madde 20 – Görevleri gereği radyasyona maruz kalan kişilerin çalışma koşulları aşağıdaki şekilde sınıflandırılır:

Çalışma Koşulu A: Yılda 6 mSv’den daha fazla etkin doza veya göz merceği, cilt, el ve ayaklar için yıllık eşdeğer doz sınırlarının 3/10’undan daha fazla doza maruz kalma olasılığı bulunan çalışma koşuludur.

Çalışma Koşulu B: Çalışma Koşulu A’da verilen değerleri aşmayacak şekilde radyasyon dozuna maruz kalma olasılığı bulunan çalışma koşuludur.

MADDE 21 – Kişisel dozimetre zorunluluğu

MADDE 21 – (Değişik:RG-3/6/2010-27600)⁽¹⁾

Çalışma Koşulu A durumunda görev yapan kişilerin, kişisel dozimetre kullanması zorunludur.

Dozimetri hizmeti, Kurum ve Kurum tarafından uygun görülen kuruluşlar tarafından verilir ve dozimetrik değerlendirme sonuçları merkezi doz kayıt sistemine işlenir.

Dozimetri hizmeti verecek kuruluşların uygunluk ölçütleri ile çalışma usul ve esasları Kurum tarafından belirlenir.

Madde 22 – Koruyucu giysi ve teçhizat

Madde 22 – Yapılan işin niteliğine uygun koruyucu giysi ve teçhizat kullanılır.

MADDE 23 – Tıbbi gözetim

MADDE 23 – (Değişik:RG-3/6/2010-27600)

Çalışma koşulu A’da çalışan radyasyon görevlilerinin sağlık durumlarının yapacakları göreve uygunluğunu belirlemek amacıyla işe başlamadan önce ve çalıştığı süre boyunca yılda en az bir kez tıbbi muayeneleri yaptırılır.

 

İKİNCİ BÖLÜM
Tıbbi Işınlanmalar

 

MADDE 24 – Hastanın radyasyondan korunması

MADDE 24 – (Başlığıyla birlikte değişik:RG-3/6/2010-27600)

Tanı ve tedavi amacıyla yapılan radyasyon uygulamalarının amacına ulaşması öncelikli olmak üzere, hastanın radyasyondan korunmasını sağlamak için Lisans Sahibi tarafından aşağıdaki hususların yerine getirilmesi sağlanır.

a) Hastaya hekimin yazılı isteği dışında hiçbir radyasyon uygulaması yapılamaz.

b) Hastanın alacağı veya alması gereken doz miktarının tayini ve tıbbi ışınlama süresince hastanın radyasyondan korunmasını sağlamak üzere gerekli tüm bilgiler yazılı olarak önceden belirlenir ve uygulanır.

c) Radyasyondan korunma konusunda uygulamaya özgü olarak eğitilmiş personel çalıştırılır.

Madde 25 – Tıbbi amaçlı ışınlamaların gerekliliği

Madde 25 – Tıbbi ışınlamalara aşağıdaki koşullarda izin verilir.

a)Alternatif tekniklerle karşılaştırıldığında, radyasyonla yapılacak tanı ve tedavinin yararları radyasyonun hasarlarına göre daha ağırlık kazandığı durumlarda tıbbi ışınlamalar uygulanır.

b)Mesleki, yasal veya sağlık sigortası amaçlı tıbbi ışınlanmalar, sağlıkla ilgili belirgin bir beklenti olmadıkça ve uygulama tipi hakkında profesyonel kuruluşların görüşleri alınmadan yapılamaz.

c)Toplumun sağlık taramalarında radyolojik yöntemler ekonomik ve sosyal bedelin sağlık riskini karşılaması halinde ve kişiler için net bir yarar sağlayacak ise uygulanır.

d)Sağlık kuruluşlarının Etik Komite önerileri ve yazılı onayları ile araştırma yapılacak kişinin yazılı onayı alınmadan araştırma amacıyla tıbbi ışınlanmalarına izin verilemez.

MADDE 26 – Tıbbi ışınlamalarda kullanılan cihazlar

MADDE 26 – (Başlığıyla birlikte değişik:RG-3/6/2010-27600)

Tıbbi ışınlamalarda kullanılacak cihazlar 9/1/2007 tarihli ve 26398 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tıbbi Cihaz Yönetmeliği hükümlerine tabidir.

MADDE 27 – Tıbbi ışınlamalarda kalite temini

MADDE 27 – (Değişik:RG-3/6/2010-27600)

Tıbbi ışınlamaların yapıldığı tesislerde kaynak ve radyasyon dozunu etkileyen donanımlara ilişkin kalite kontrol ve uygulamaya özgü kalite temini programları oluşturulur ve yürütülür.

Madde 28 – Tıbbi ışınlamalarda rehber düzeyler

Madde 28 – Tanı, tedavi eğitim ve araştırma amaçlı ışınlanmalarda, mesleki ve toplumsal sağlık taramalarındaki ışınlanmalarda kişilerin alacağı radyasyon dozu, Kurum tarafından öngörülen rehber düzeylerine uygun olmalıdır. Bu düzeyler Ek-4 te belirlenmektedir.

Madde 29 – Araştırma amaçlı tıbbi ışınlanmalar

Madde 29 – Kişiye net bir yarar sağlamayan, alacakları doz ve risk hakkında kişilerin bilgilendirildiği, kişilerin ve Etik Komite’nin yazılı onayı alınmış araştırma amaçlı gönüllü ışınlanmalarda, halk için bir yıllık en yüksek izin verilen doz düzeyi aşılamaz. Çok özel durumlarda Kurum tarafından onaylanmak koşuluyla radyasyasyon görevlileri için izin verilen ortalama yıllık doz düzeyine izin verilebilir.

Madde 30 – Gönüllüler ve ziyaretçiler

Madde 30 – Gerek görülen hallerde tıbbi tanı ve tedavi altındaki hastalara gönüllü ve bilinçli olmak koşuluyla yardım etmek isteyen veya hasta ziyareti için gelen kişilerin alacakları etkin doz, tanı ve tedavi süresince 5 mSv değerini aşamaz.

Madde 31 – Hastaların taburcu edilebilecekleri en yüksek radyoaktivite düzeyleri

Madde 31 – (Değişik:RG-29/9/2004-25598)

131 radyoaktif maddesi verilen hastaların taburcu edilebilmesi için aşağıdaki hususlara uyulur:

a)800MBq’in üstünde I – 131 radyoaktif maddesi verilen hastalar vücuttaki radyoaktivite miktarının 600 MBq’in ve hastadan 1 metre uzaktaki doz hızının 30 µSv/saat’in altına düşünceye kadar Kurum tarafından sıvı atık sistemi ve oda projesi uygun bulunan izolasyonlu ayrı bir odada bekletildikten sonra (e) bendi koşulları sağlanmak suretiyle taburcu edilir.

b)800MBq’e kadar I – 131 radyoaktif maddesi verilen hastaların vücuttaki radyoaktivite miktarı 600 MBq’in ve hastadan 1 metre uzaktaki doz hızı 30 µSv/saat’in altına düşünceye ayrı bir odada bekletildikten sonra (e) bendi koşulları sağlanmak suretiyle taburcu edilir.

c)600MBq’e kadar aktivite verilen hastalar (e) bendi koşulları sağlanmak suretiyle taburcu edilir.

d)Hastaya verilecek yukarda belirtilen talimatlar hastada kalan radyoaktivite miktarı ve hastanın fiziksel, sosyoekonomik ve yaşam koşulları göz önüne alınarak her hasta için özel olarak belirlenir. Hastanın özel koşulları değerlendirildikten sonra Ek-V’de verilen I-131 ile tedavi gören hastaların taburcu edilme koşullarına uymak ve hastaya, diğer kişilerle temasları ve(Değişik ibare:RG-3/6/2010-27600) radyasyondan korunma ile ilgili alınacak önlemler Ek-VI’da verilen format doğrultusunda sözlü ve yazılı talimatlar şeklinde imza karşılığı verilmek şartıyla taburcu edilir.

e)Hasta bilgilerinin, hastalara verilen aktivite miktarının, taburcu edilen hastada kalan aktivite miktarının ve hastadan1 m mesafedeki doz hızının saati ve tarihi belirtilecek şekilde kayıtları tutulur.

MADDE 32 – Hastaların hatalı ışınlanmaları

MADDE 32 – (Başlığıyla birlikte değişik:RG-3/6/2010-27600)

Tanı ve tedavi uygulamalarında hastanın planlanandan farklı radyasyon dozu alması durumunda, hastaya, radyasyondan korunma sorumlusuna, lisans sahibine, ilgili hekimİşyeri Hekimi; İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, işyeri hekimliği... More ve bağlı bulunulan makama durum bildirilir. Lisans sahibi tarafından hastanın durumu değerlendirilerek düzeltici tedavinin uygulanması sağlanır. Duruma ilişkin kayıtlar tutulur, benzer durumların tekrarlanmaması için gerekli önlemler alınır.

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Toplumun Işınlanması

Madde 33 – Toplumun ışınlanması

Madde 33 – Toplum üyesi kişilerin maruz kalabilecekleri yıllık doz sınırları bu Yönetmeliğin 10uncu maddesinde belirtilmiştir.

Madde 34 – Radyoaktif maddelerin çevreye verilmesi

Madde 34 – Çevreye radyoaktif madde verilmesini gerektiren uygulamalar için lisans sahibi tarafından Kurumdan önceden izin alınması zorunludur. Lisans sahibi izin almak için, aşağıdaki bilgileri içeren bir rapor hazırlayarak Kurum’a yazılı olarak başvurur.

a)Çevreye verilecek radyoaktif maddelerin cinsi, miktarı ve radyoaktivitesi,

b)Çevredeki ışınlamaya maruz kalabilecek kritik gruplar,

c)Çevreye verilecek radyoaktif maddelerin kritik gruplara erişme yolları,

d)Radyasyon güvenliği konusunda alınacak önlemler.

Raporda yer alan hususlar radyasyon güvenliği ve çevre sağlığı bakımından uygun görüldüğü takdirde, belirli tür ve miktarlarda radyoaktif maddelerin çevreye verilmelerine Kurum tarafından izin verilir. (Değişik son cümle:RG-3/6/2010-27600) Kurum tarafından raporda eksiklikler bulunması durumunda, bu eksikliklerin tamamlanması istenir ve eksiklikler tamamlanıncaya kadar çevreye radyoaktif madde verilmesine izin verilmez.

Madde 35 – Çevreye verilen radyoaktif maddelerin denetimi ve izlenmesi

Madde 35 – Çevreye radyoaktif madde veren kuruluşlar Kurum tarafından izin verilen sınırlara uymak zorunda olup, bunun için gerekli denetimi ve izlemeyi yapmakla ve sonuçları belirli aralıklarla kuruma bildirmekle yükümlüdür. Kurum gerekli gördüğü takdirde, ek bir çevre ölçüm programı uygulayabilir.

MADDE 36 – Kapalı radyoaktif kaynaklar

MADDE 36 – (Başlığıyla birlikte değişik:RG-3/6/2010-27600)

Kapalı radyoaktif kaynaklar hiç bir şekilde radyoaktif atık olarak çevreye verilemez ve lisans sahibi söz konusu kaynakları Kuruma önceden yazılı olarak bilgi vermeden bir başka kişiye devredemez.

Kullanımından vazgeçilen ve bir daha kullanılması düşünülmeyen kapalı radyoaktif kaynaklar tesis içinde nihai olarak depolanamaz. Bu kaynaklar, mahrecine veya radyoaktif atık işleme tesisine gönderilir.

Madde 37 – Doğal radyasyon

Madde 37 – (Değişik:RG-29/9/2004-25598)

Doğal ortamlardaki radyasyon seviyeleri gerektiğinde Kurum tarafından izlenir, gerekli görülen hallerde ilgili bakanlık, kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılır. Doğal radyasyon kaynaklarından maruz kalınan ışınlanmalara doz sınırlaması uygulanmaz. Ancak, ilk durumu değiştirilmiş olan doğal radyasyon kaynaklarından meydana gelen ışınlanmalara, bu Yönetmeliğin 7 nci maddesindeki (Değişik ibare:RG-3/6/2010-27600)radyasyondan korunma sistemi uygulanır.

Bu kaynaklardan radon için izin verilen konsantrasyon seviyeleri yıllık ortalama olarak evlerde 400 Bq/m3, işyerlerinde 1000 Bq/m3 değerlerini aşamaz.

Maruz kalınan doğal radyasyon seviyesinin yapı malzemeleri nedeniyle artmasının önlenmesi ve toplum üyelerinin alacağı radyasyonun mümkün olan en düşük seviyede tutulması amacıyla bu malzemelerdeki radyoaktivitenin kontrolü esastır.

Madde 38 – Doğal radyasyon nedeniyle ışınlanmaların arttığı durumlar

Madde 38 – (Değişik:RG-29/9/2004-25598)

Görevi gereği radyasyon kaynaklarıyla çalışmamakla birlikte yaptığı iş nedeniyle doğal radyasyona maruz kalan uçuş personeli ile maden ocaklarında çalışan kişiler radyasyon görevlisi sayılmazlar. Ancak; uçuş personeli ile, içeriğinde uranyum ve toryum ihtiva eden maden cevherlerinin ve radyoaktivitesi yüksek düzeyde doğal radyonüklit içeren madenlerin (mineral tuzlar, fosforlu malzemeler) çıkarılması ve işlenmesi faaliyetlerinde çalışanların radyasyondan korunmaları için etkin kontrol tedbirleri alınması esastır.

Yer altı maden ocakları ve benzeri çalışma ortamlarında;

a)Radon ölçümlerinin yaptırılması,

b)Ortamdaki radonkonsantrasyonunun 1000 Bq/m3’ü aşması durumunda havalandırma sistemlerinin kurulması ve etkin çalıştırılması,

c)Kullanılan hammaddelerin içeriğinde uranyum, toryum, fosforlu malzemeler ihtiva eden üretim prosesleri, bunların taşınması ve depolanması faaliyetlerinde çalışanlar dadahil olmak üzereradyoaktif maddeler içerebilecek toz zerreciklerinin solunmasını engellemek amacıyla toz maskesi kullanması sağlanır.

Bu madde kapsamındaki faaliyetlerde çalışanlar, görevleri gereği aldıkları radyasyon ve sağlık riskine ilişkin bilgilendirilirler.

 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Kaza veya Tehlike Durumunda Işınlanma

 

Madde 39 – Tehlike durumu planı

Madde 39 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

Madde 40 – Planda yer alması gereken hususlar

Madde 39 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

MADDE 41 – Planın yenilenmesi

MADDE 41 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

MADDE 42 – Tehlike durumunun veya kazanın kuruma bildirilmesi

MADDE 42 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

Madde 43 – Tehlike durumu veya kazaya ilişkin rapor

Madde 43 – Tehlike durumu veya kaza sona erdikten sonra, kazanın oluş şekli radyasyon görevlilerinin ve diğer kişilerin maruz kaldıkları radyasyon dozları ve radyoaktif maddelerin vücuda alınış şekli ve nedeni, lisans sahibi veya lisans sahibi tarafından görevlendirilecek kişi tarafından araştırılarak, radyasyon görevlilerinin film ve/veya TLD dozimetre ve gerekirse kromozom aberasyonu test sonuçları ile birlikte, sonuç bir raporla en kısa zamanda Kuruma bildirilir.

Madde 44 – Tıbbi müdahele

Madde 44 – Bu Yönetmeliğin 43üncü maddesinde belirtilen raporun Kurum tarafından değerlendirilmesi sonucu radyoaktif madde bulaşmasına uğrayan kişilerin radyoaktif bulaşmayı giderme işlemleri veya tıbbi müdahaleleri Kurum tarafından önerilen resmi veya özel sağlık kuruluşlarında yaptırılır.

Madde 45 – Radyasyona maruz kalan görevlilerin durumu

Madde 45 – Radyasyon kazasından sonra, bu Yönetmelikte belirtilen sınırlar üzerinde radyasyona maruz kalan radyasyon görevlilerinin, eski görevlerine devam etmesinde bir sakınca bulunmadığının, Kurumun önerdiği resmi sağlık kuruluşu tarafından bir raporla belirlenmesi halinde, bu kişiler eski görevlerine devam edebilirler. Raporda eski görevine devamı sakıncalı görülen radyasyon görevlileri, sosyal ve ekonomik durumları, yaşları ve özel becerileri gözönüne alınarak radyasyona maruz kalmasını gerektirmeyecek başka bir görevde çalıştırılır.

Madde 46 – Şüpheli durumların kuruma bildirilmesi

Madde 46 – Tehlike durumu ve kaza söz konusu olmamakla birlikte, doz sınırlarının aşılmasından şüphe edilmesi halinde lisans sahibi konuya ilişkin araştırmasını ve sonuçlarını bir raporla Kuruma yazılı olarak bildirir.

MADDE 47 – Radyasyon kaynaklarının kaybolması veya çalınması

MADDE 47 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

Madde 48 – Ani ışınlanmalar

Madde 48 – Ani ışınlanmalar için 2 günden daha az sürede organ veya dokuda soğurulması beklenen dozlar için müdahaleye ilişkin eylem düzeyleri Çizelge-1’de verilmiştir.

 

Çizelge 1 – Ani Işınlamalar İçin Eylem Düzeyleri

Organ veya doku	Doz, (Gy)
Tüm vücut (kemik iliği)	1
Akciğer	6
Deri	3
Tiroid	5
Göz merceği	2
Gonadlar	3

 

Madde 49 – Sürekli ışınlanmalar

Madde 49 – Sürekli ışınlanmanın mevcut olduğu durumlarda Çizelge-2’de verilen eylem düzeyleri uygulanır.

 

Çizelge 2 – Sürekli Işınlanmalar İçin Eylem Düzeyleri

Organ veya doku	Eşdeğer doz hızı, (Gy/yıl)
Gonadlar	0.2
Göz merceği	0.1
Kemik iliği	0.4

 

DÖRDÜNCÜ KISIM
Lisans, İzin, Denetim, Kayıtlar

 

BİRİNCİ BÖLÜM
Lisans

Lisans yükümlülüğü

Madde 50 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

Lisans başvurusu

MADDE 51 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

Başvuruların incelenmesi

Madde 52 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

Lisansın verilmesi

Madde 53 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

Lisans koşullarında değişiklik

Madde 54 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

Lisans sahibinin veya radyasyondan korunma sorumlusunun değişmesi

MADDE 55 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

Lisansın yenilenmesi

MADDE 56 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

Lisansın vize edilmesi

MADDE 57 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

Vize süresinin aşılması

MADDE 58 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

Lisansın iptali

MADDE 59 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

İstek üzerine lisans iptali

MADDE 60 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

İKİNCİ BÖLÜM

İzin

İthal – ihraç izni

Madde 61 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

İthal izni başvurusu

MADDE 62 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

Ticari amaçlı olmayan ithal izni

MADDE 63 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)  

(Değişik başlık:RG-29/9/2004-25598) Radyoaktif madde teslimat koşulu

Madde 64 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

Taşıma izni

MADDE 65 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

Radyoaktif maddeler için ihraç izni

MADDE 66 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Denetim

Denetimin genel esasları

Madde 67 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

Denetim sonuçları

MADDE 68 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Kayıtlar

Kayıt tutma ve saklama yükümlülüğü

Madde 69 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

Kayıtların incelenmesi

MADDE 70 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)  

 

BEŞİNCİ BÖLÜM

Görev ve Sorumluluklar

Lisans sahibinin sorumlulukları

Madde 71 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

Yönetimin sorumlulukları

Madde 72 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

(Değişik ibare:RG-3/6/2010-27600) Radyasyondan korunma sorumlusunun görevleri

Madde 73 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

(Değişik başlık:RG-3/6/2010-27600) Radyasyondan korunma danışmanının görevleri

Madde 74 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

 

BEŞİNCİ KISIM

Aykırı Davranışlar, Sigorta ve Son Hükümler

Aykırı davranışlar

MADDE 75 – (Mülga:RG-17/12/2020-31337)

Sigorta

Madde 76 – (Mülga:RG-3/6/2010-27600)

Yürürlükten kaldırılan mevzuat

Madde 77- Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ile 6/9/1991 tarihli ve 20983 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği yürürlükten kalkar.

Yürürlük

Madde 78 – Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Madde 79- (Değişik:RG-17/12/2020-31337)

Bu Yönetmelik hükümlerini Nükleer Düzenleme Kurumu Başkanı yürütür.

____________

⁽¹⁾ Bu değişiklik yayımından bir yıl sonra yürürlüğe girer.

Yönetmeliğin eklerini görmek için tıklayınız

 

	Yönetmeliğin Yayımlandığı Resmî Gazete’nin
	Tarihi	Sayısı
	24/3/2000	23999
	Yönetmelikte Değişiklik Yapan Yönetmeliklerin Yayımlandığı Resmî Gazetelerin
	Tarihi	Sayısı
1.	29/9/2004	25598
2.	3/6/2010	27600
3.	17/12/2020	31337

____________

⁽¹⁾ Bu değişiklik yayımından bir yıl sonra yürürlüğe girer.

EKLER

GÖREV GEREĞİ IŞINLANMALAR İÇİN RADYOİZOTOPLARIN VÜCUDA YILDA ALINMA SINIRLARI

TIBBİ IŞINLAMALAR İÇİN DOZ, DOZ HIZI VE AKTİVİTE  REFERANS SEVİYELERİ

I-131 ile TEDAVİ GÖREN HASTALARIN TABURCU EDİLME KOŞULLARI

HASTAYA VERİLECEK YAZILI TALİMATLAR İÇİN ÖRNEK

Yönetmeliğin eklerini görmek için tıklayınız

 

 

Ek- I
RADYOİZOTOPLAR İÇİN MUAFİYET SINIRLARI

(Radyoaktivite ve Radyoaktivite Konsantrasyonuna göre)

(Mülga:RG-17/12/2020-31337)

 

 

Ek-II
GÖREV GEREĞİ IŞINLANMALAR İÇİN RADYOİZOTOPLARIN VÜCUDA YILDA ALINMA SINIRLARI (ALI) 

 

1. Görev gereği ışınlanmalar için radyoizotopların ALI değerleri Çizelge-1 de verilmiştir.

 

2. Çizelge-1’de verilen ALI değerleri, 40 saatlik çalışma haftası esasına dayanmakta olup, ALI değerleri Becquerel (Bq) cinsindendir.

 

3. Halk için ALI değerleri, Çizelge-1’de verilen değerlerin, 1/10’i, 1 yaşına kadar bebekler için 1/100’i olarak uygulanacaktır.

 

ÇİZELGE 1 – YILLIK ALINMASINA İZİN VERİLEN MİKTARLAR (ALI)

 

 

Radyoizotop	Sınıfı	Solunum  Yoluyla	Ağız Yoluyla
H-3 (12.15 yıl)	V	1 x 109	1 x 109
Be-7 (53.3 gün)	W Y	3 x 108 2 x 108	6 x 108
Be-10 (1.6×106 yıl)	W Y	2 x 106 2 x 105	1 x 107
C-11 (20.38 ay)	c m d	6 x 109 2 x 1010 9 x 109	6 x 109
C-14 (5730 yıl)	c m d	4 x 107 3 x 1010 3 x 109	4 x 107
F-18 (109.77 ay)	D W Y	9 x 108 1 x 109 9 x 108	4 x 108
Na-22 (2.602 yıl)	D	1 x 107	7 x 106
Na-24 (15.00 saat)	D	6 x 107	5 x 107
Mg-28 (20.91 saat)	D W	2 x 107 1 x 107	8 x 106
Al-26 (7.16×105 yıl)	D W	1 x 106 1 x 106	4 x 106
Si-31 (157.3 ay)	D W Y	4 x 108 4 x 108 4 x 108	2 x 108
Si-32 (450 yıl)	D W Y	3 x 106 1 x 106 7 x 104	2 x 107
P-32 (14.29 gün)	D W	1 x 107 5 x 106	8 x 106
P-33 (25.4 gün)	D W	1 x 108 3 x 107	8 x 107
S-35 (87.44 gün)	D W V	2 x 108 3 x 107 2 x 108	1 x 108 7 x 107
Cl-36 (3.01×105 yıl)	D W	3 x 107 3 x 106	2 x 107
Cl-38 (37.21 ay)	D W	5 x 108 6 x 108	2 x 108
Cl-39 (55.6 ay)	D W	6 x 108 7 x 108	2 x 108
K-40 (1.289 yıl)	D	6 x 106	4 x 106
K-42 (12.36 saat)	D	5 x 107	5 x 107
K-43 (22.6 saat)	D	1 x 108	9 x 107
K-44 (22.13 ay)	D	8 x 108	2 x 108
K-45 (20 ay)	D	1 x 109	4 x 108
Ca-41 (1.4×105 yıl)	W	7 x 107	7 x 107
Ca-45 (163 gün)	W	1 x 107	2 x 107
Ca-47 (4.53 gün)	W	1 x 107	1 x 107
Sc-43 (3.891 saat)	Y	3 x 108	1 x 108
Sc-44 (3.927 saat)	Y	2 x 108	6 x 107
Sc-44M (58.6 saat)	Y	9 x 106	6 x 106
Sc-46 (83.83 gün)	Y	3 x 106	1 x 107
Sc-47 3.351 gün)	Y	3 x 107	3 x 107
Sc-48 (43.7 saat)	Y	2 x 107	1 x 107
Sc-49 (57.4 ay)	Y	7 x 108	3 x 108
Ti-44 (47.3 yıl)	D W Y	2 x 105 4 x 105 7 x 104	3 x 106
Ti-45 (3.08 saat )	D W Y	4 x 108 4 x 108 4 x 108	1 x 108
V-47 (32.6 ay)	D W	1 x 109 1 x 109	3 x 108
V-48 (16.238 gün)	D W	2 x 107 7 x 106	8 x 106
V-49 (330 gün)	D W	5 x 108 2 x 108	9 x 108
Cr-48 (22.96 saat)	D W Y	2 x 108 9 x 107 8 x 107	9 x 107 8 x 107
Cr-49 (42.09 ay)	D W Y	1 x 109 1 x 109 1 x 109	4 x 108 4 x 108
Cr-51 (27.704 gün)	D W Y	7 x 108 3 x 108 2 x 108	5 x 108 4 x 108
Mn-51 (46.2 ay)	D W	6 x 108 8 x 108	2 x 108
Mn-52 (5.591 gün)	D W	2 x 107 1 x 107	1 x 107
Mn-52M (21.1 ay)	D W	1 x 109 1 x 109	3 x 108
Mn-53 (3.7×106 yıl)	D W	4 x 108 2 x 108	6 x 108
Mn-54 (312.5 gün)	D W	2 x 107 1 x 107	3 x 107
Mn-56 (2.5785 saat)	D W	2 x 108 2 x 108	9 x 107
Fe-52 (8.275 saat)	D W	4 x 107 4 x 107	1 x 107
Fe-55 (2.7 yıl)	D W	3 x 107 6 x 107	1 x 108
Fe-59 (44.529 gün)	D W	5 x 106 6 x 106	1 x 107
Fe-60 (1×105 yıl)	D W	1 x 105 3 x 105	5 x 105
Co-55 (17.54 saat)	W Y	4 x 107 3 x 107	2 x 107 2 x 107
Co-56 (78.76 gün)	W Y	3 x 106 2 x 106	7 x 106 6 x 106
Co-57 (270.9 gün)	W Y	3 x 107 8 x 106	9 x 107 6 x 107
Co-58 (70.80 gün)	W Y	1 x 107 7 x 106	2 x 107 2 x 107
Co-58M (9.15 saat)	W Y	1 x 109 8 x 108	8 x 108 9 x 108
Co-60 (5.271 yıl)	W Y	2 x 106 4 x 105	7 x 106 3 x 106
Co-60M (10.47 ay)	W Y	5 x 1010 4 x 1010	1 x 1010 1 x 1010
Co-61 (1.65 saat)	W Y	8 x 108 7 x 108	3 x 108 3 x 108
Co-62M (13.91 ay)	W Y	2 x 109 2 x 109	4 x 108 4 x 108
Ni-56 (6.10 gün)	D W V	3 x 107 2 x 107 2 x 107	2 x 107
Ni-57 (36.08 saat)	D W V	7 x 107 4 x 107 1 x 108	2 x 107
Ni-59 (7.5×104 yıl)	D W V	6 x 107 8 x 107 3 x 107	3 x 108
Ni-63 (96 yıl)	D W V	2 x 107 3 x 107 1 x 107	1 x 108
Ni-65 (2.520 saat)	D W V	3 x 108 4 x 108 2 x 108	1 x 108
Ni-66 (54.6 saat)	D W V	2 x 107 8 x 106 4 x 107	5 x 106
Cu-60 (23.2 ay)	D W Y	1 x 109 1 x 109 1 x 109	3 x 108
Cu-61 (3.408 saat)	D W Y	4 x 108 4 x 108 4 x 108	2 x 108
Cu-64 (12.701 saat )	D W Y	4 x 108 3 x 108 3 x 108	2 x 108
Cu-67 (61.86 saat)	D W Y	1 x 108 6 x 107 5 x 107	5 x 107
Zn-62 (9.26 saat)	Y	4 x 107	2 x 107
Zn-63 (38.1 ay)	Y	9 x 108	3 x 108
Zn-65 (243.9 gün)	Y	4 x 106	5 x 106
Zn-69 (57 ay)	Y	2 x 109	7 x 108
Zn-69M (13.76 saat)	Y	9 x 107	5 x 107
Zn-71M (3.92 saat)	Y	2 x 108	9 x 107
Zn-72 (46.5 saat)	Y	1 x 107	1 x 107
Ga-65 (15.2 ay)	D W	2 x 109 3 x 109	6 x 108
Ga-66 (9.40 saat)	D W	5 x 107 4 x 107	2 x 107
Ga-67 (78.26 saat)	D W	2 x 108 1 x 108	8 x 107
Ga-68 (68.0 ay)	D W	5 x 108 7 x 108	2 x 108
Ga-70 (21.15 ay)	D W	2 x 109 3 x 109	7 x 108
Ga-72 (14.1 saat)	D W	5 x 107 4 x 107	2 x 107
Ga-73 (4.91 saat)	D W	2 x 108 2 x 108	8 x 107
Ge-66 (2.27 saat)	D W	3 x 108 2 x 108	3 x 108
Ge-67 (18.7 ay)	D W	1 x 109 1 x 109	3 x 108
Ge-68 (288 gün)	D W	5 x 107 1 x 106	7 x 107
Ge-69 (39.05 saat)	D W	2 x 108 9 x 107	2 x 108
Ge-71 (11.8 gün)	D W	5 x 109 6 x 108	8 x 109
Ge-75 (82.78 ay)	D W	1 x 109 1 x 109	5 x 108
Ge-77 (11.30 saat)	D W	1 x 108 7 x 107	1 x 108
Ge-78 (87 ay)	D W	3 x 108 2 x 108	2 x 108
As-69 (15.2 ay)	W	1 x 109	4 x 108
As-70 (52.6 ay)	W	6 x 108	2 x 108
As-71 (64.8 saat )	W	5 x 107	4 x 107
As-72 (26.0 saat)	W	2 x 107	1 x 107
As-73 (80.30 gün)	W	2 x 107	8 x 107
As-74 (17.76 gün)	W	9 x 106	2 x 107
As-76 (26.32 saat)	W	2 x 107	1 x 107
As-77 (38.8 saat)	W	6 x 107	5 x 107
As-78 (90.7 ay)	W	3 x 108	1 x 108
Se-70 (41.0 ay)	D W	4 x 108 5 x 108	2 x 108 2 x 108
Se-73 (7.15 saat)	D W	2 x 108 2 x 108	9 x 107 5 x 107
Se-73M (39 ay)	D W	2 x 109 2 x 109	8 x 108 5 x 108
Se-75 (119.8 gün)	D W	1 x 107 1 x 107	9 x 106 4 x 107
Se-79 (65000 yıl)	D W	2 x 107 1 x 107	1 x 107 5 x 107
Se-81 (18.5 ay)	D W	3 x 109 3 x 109	8 x 108 8 x 108
Se-81M (57.25 ay)	D W	8 x 108 9 x 108	4 x 108 4 x 108
Se-83 (22.5 ay)	D W	1 x 109 2 x 109	4 x 108 4 x 108
Br-74 (25.3 ay)	D W	8 x 108 1 x 109	2 x 108
Br-74M (41.5 ay)	D W	4 x 108 5 x 108	1 x 108
Br-75 (98 ay)	D W	5 x 108 6 x 108	3 x 108
Br-76 (16.2 saat)	D W	6 x 107 5 x 107	5 x 107
Br-77 (56 saat)	D W	4 x 108 3 x 108	2 x 108
Br-80 (17.4 ay)	D W	2 x 109 3 x 109	7 x 108
Br-80M (4.42 saat)	D W	2 x 108 2 x 108	2 x 108
Br-82 (35.30 saat)	D W	6 x 107 5 x 107	4 x 107
Br-83 (2.39 saat)	D W	8 x 108 8 x 108	5 x 108

 

 

 

Ek-III
TEMEL RADYASYON SİMGESİ

Sarı zemine, siyah olarak basılır.

 

 

Ek-IV
TIBBİ IŞINLAMALAR İÇİN DOZ, DOZ HIZI VE AKTİVİTE  REFERANS SEVİYELERİ

 

DİAGNOSTİK RADYOLOJİ TETKİKLERİ İÇİN REFERANS SEVİYELERİ

 

ÇİZELGE  IV- I.  DİAGNOSTİK RADYOLOJİ’DE TİPİK YETİŞKİN HASTA İÇİN DOZUN REHBER DÜZEYLERİ

TETKİK		Radyografi başına giriş yüzey dozua (mGy)
	AP	10
Lumba sakral	LAT	30
	LSJ	40
Batın, damar içi ürografi ve cholecystography	AP	10
Pelvis	AP	10
Kalça	AP	10
Akciğer	PA	0.4
	LAT	1.5
Thoracic spine	AP	7
	LAT	20
Diş	Periapical	7
	AP	5
Kafatası	PA	5
	LAT	3

^a Havada geri saçılma ile. Bu değerler, 200 hızda konvansiyonel film-perde kombinasyonu içindir. Yüksek hızlı film-perde kombinasyonları (400-600) için, tabloda listelenen değerler 2 ile 3 faktörleri ile azaltılmalıdır.

 

TETKİK	Pekçok kesitli ortalama doza (mGy)
Kafa	50
Lumba sakral	35
Batın	25

^a 15 cm uzunluğunda, 16 cm (kafa) ve 30 cm (lumba sakral ve batın) çapında, su eşdeğeri fantomda dönme ekseni üzerindeki ölçümlerden türetilmiştir.

 

Cranio-caudal pozisyonua başına ortalama glandular doz 1 mGy (gridsiz) 3 mGy (gridli)

 

ÇİZELGE  IV-III. MAMMOGRAFİ’DE TİPİK YETİŞKİN HASTA İÇİN DOZ REHBER DÜZEYLERİ

^a Film-perde sistemleri ve Mo-hedef Mo-filtre mammografi üniteleri için, %50 glandular ve %50 adipose doku içeren 4.5 cm’lik sıkıştırılmış meme tetkikinden elde edilmiştir.

 

ÇİZELGE  IV-IV. FLOROSKOPİ’DE TİPİK YETİŞKİN HASTA İÇİN DOZ HIZI

Operasyon modu	Giriş yüzey doz hızıa (mGy/dak)
Normal	25
Yüksek seviyeb	100

REHBER DÜZEYLERİ

^a Havada geri saçılma ile.

^b Çoğunlukla girişimsel radyoloji’de kullanılan ve opsiyonel olarak “yüksek hızlı” operasyon modu

bulunan floroskopi cihazları için.

 

NÜKLEER TIP’TA DİAGNOSTİK PROSEDÜRLER İÇİN  REFERANS SEVİYELERİ

ÇİZELGE  IV- V.  NÜKLEER TIP’TA TİPİK YETİŞKİN HASTA İÇİN AKTİVİTENİN REHBER DÜZEYLERİ

Test	Radyonüklit	Kimyasal forma	Test başına maksimum olağan aktiviteb (MBq)
Kemik
Bone imaging	99Tcm	Phosphonate and Phosphate compounds	600
Bone imaging  by single photon emission computerized tomography (SPECT)	99Tcm	Phosphonate and Phosphate compounds	800
Kemik iliği görüntüleme	99Tcm	Labelled coloid	400
Beyin
Beyin görüntüleme (statik)	99Tcm		500
	99Tcm	Diethylenetriaminepenta-acetic acid (DTPA), gluconate and glucoheptonate	500
Beyin görüntüleme (SPECT)	99Tcm		800
	99Tcm	DTPA, gluconate and glucoheptonate	800
	99Tcm	Exametazine	500
Cerebral blood flow	133Xe	In isotonic sodium chloride solution	400
	99Tcm	Hexametyl propylene amine oxyme  (HM-PAO)	500
Cisternography	111In	DTPA	40
Lacrimal
Lacrimal drainage	99Tcm		4
	99Tcm	Labelled colloid	4
Tiroid
Tiroid görüntüleme	99Tcm		200
	123I	I–	20
Thyroid metastases (after ablation)	131I	I–	400
Parathyroid imaging	201Tl	Tl+, cloride	80
Akciğer
Lung ventilation imaging	81Krm	Gaz	6000
	99Tcm	DTPA – aerosol	80
Lung ventilation study	133Xe	Gaz	400
	127Xe	Gaz	200
Lung perfusion imaging	81Krm	Aqueous solution	6000
	99Tcm	Human albumin (macroagregate or microsphere)	100
Lung perfusion imaging (with venography)	133Xe	Isotonic solution	200

 

Ek-V
I-131 ile TEDAVİ GÖREN HASTALARIN TABURCU EDİLME KOŞULLARI

(Ek:RG-29/09/2004-25598)

I-131 uygulanarak ayaktan veya yatarak tedavi gören hastaların taburcu edilebilmeleri için belli önlemlerin alınması gerekir.

I-131 tedavisi alan hastalar vücutlarında kalacak olan aktivite düzeyi TAEK mevzuatında belirlenen taburcu edilme limit değerlerinin altına düştükten sonra taburcu edilebilirler.

Hasta taburcu edilmeden önce hekimİşyeri Hekimi; İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, işyeri hekimliği... More hastada kalan aktivite miktarının ve ayakta duran hastadan 1 metre mesafede ve karın hizasındaki doz hızının müsaade edilen seviyeleri aşmadığından emin olmalıdır. Ölçüm sonuçları kaydedilmelidir.

Tedaviyi uygulayacak hekimİşyeri Hekimi; İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, işyeri hekimliği... More hastayı tedaviye başlamadan önce, hasta ve hasta yakınlarına (Değişik ibare:RG-3/6/2010-27600) radyasyondan korunma ile ilgili alınacak önlemleri açıklayan sözlü ve yazılı talimatlar vermelidir. Hekimİşyeri Hekimi; İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, işyeri hekimliği... More, hastanın hastaneden evine gidiş koşulları, evinde yaşayan yakınlarının sayısı ve yaşları, oda, banyo, tuvalet sayısı vs gibi evindeki kullanılabilir yaşam alanları, evde bulunan sıhhi tesisatların kalitesi, ana borularının kanalizasyona bağlantısı gibi hastanın yaşam koşulları ilgili ayrıntıları hasta ve yakınları ile görüşmeli, hastada kalan radyoaktivite miktarı, hastanın fiziksel, sosyoekonomik durumu ve yaşam koşullarını göz önüne alarak her hasta için özel olarak talimatları belirlemeli ve hasta ve hasta yakınlarına bu talimatlara uyulmasının önemini açıklamalıdır.

Hekimİşyeri Hekimi; İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, işyeri hekimliği... More; talimatların iyice anlaşıldığından emin olmalı ve talimatlara hastane dışında uyulacağına dair hasta veya yakınlarından güvence almalıdır. Bilgiler hastanın tıbbi kayıtlarına talimatların içeriği ile birlikte işlenmelidir.

Kendine bakamayacak durumdaki hastalar, işbirliğine açık olmayan hastalar, idrarını tutamayan veya kusmaya eğilimli hastalar ve benzer gibi özel durumlarda talimatlar daha özenli hazırlanmalıdır.

Hastanın yanlış bilgi vermesi durumunda hekimİşyeri Hekimi; İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, işyeri hekimliği... More sorumlu değildir.

Aktiviteden etkin doza ve etkin dozdan aktiviteye dönüşüm için aşağıdaki tablodan yararlanılır.

 

Hastadan 1 metre uzaklıkta Etkin doz hızı 1 metrede µSv h-1	Kalan aktivite miktarı	Talimatlar için tavsiye edilen zaman dilimi
< 40	<800 MBq	3 hafta
<30	<600 MBq	2.5 hafta
< 20	<400 MBq	2 hafta
< 10	<200 MBq	1 hafta
< 5	<100 MBq	3 gün
< 3	<60 MBq	24 saat

 

I-131 tedavisi gören hastaların mesaiFazla mesai; 4857 sayılı İş Kanununa göre, haftalık 45 saati aşan çalışmaları ifade etmektedir.... More arkadaşlarına vereceği radyasyon dozlarını 0.3 mSv değerinde tutabilmek için işe başlamadan önce geçirmeleri gereken süreyi belirlemek için aşağıdaki tablodan yararlanılır.

 

Saat/ Gün	200 MBq	400 MBq	600 MBq	800 MBq
1 metrede 8 saat	4	10	13	15
1 metrede 4 saat	—	4	8	10
2 metrede 8 saat	—	—	3	4

 

Tablodaki değerler haftada 5 gün çalışılacağı kabul edilerek hesaplanmıştır.

 

KISITLAMALAR
İYOT-131 VERİLMİŞ HASTA

HASTAYA VERİLMİŞ OLAN AKTİVİTE( MBq )
KISITLAMANIN ŞEKLİ	30-200	200-400	400-600	600-800
KISITLAMA SÜRESİ (GÜN)
I) Çok kısa süreler dışında ev halkından en az 1 (bir) m uzaklıkta durun	5	9	12	14
II) Ev halkıyla günde 15 dakikadan daha fazla süreyle yakın temasta (sarılmak, kucaklaşmak gibi) bulunmayın, yatağınızı ayırın.	15	21	25	27
III) Ev halkı dışındaki yetişkin kişilere 1 (bir) metreden kısa mesafede günde 3 (üç) saatten fazla durmayın.	—	—	—-	1
NOT: Zorunlu hallerde, 30-200 MBq aktivite bulunması durumunda, çocuklar ile ilk 5 gün süresince çok kısa sürelerle, sonraki 10 gün için günde en fazla 15 dakikalık süreyle günde en fazla 15 dakika yakın temasta bulunulabilir. III sıra, hasta ile sadece bir kez karşılaşma olasılığı olan kişiler içindir.

 

Aktivite   (MBq)	Toplu Taşım Araçlarıyla Seyahat (gün/saat)		İşe Ara Verme Süresi	Eşinden Ayrı Yatma		Çocuklarla Yakın Temasta Bulunma
	Saat	saat	gün	Hamilelik varsa gün	Hamilelik yoksa gün	< 2 yaş   gün	2-5 yaş   gün	5-11 yaş gün
200	3.5	24	0	15	1	15	11	5
400	1.5	14	3	20	8	21	16	11
600	1	9	6	24	11	25	20	14
800	0.5	7	8	26	13	27	22	16

 

 

 

Ek-VI
HASTAYA VERİLECEK YAZILI TALİMATLAR İÇİN ÖRNEK

(Ek:RG-29/09/2004-25598)

1) Bilgi formu aşağıdaki formata uygun şekilde düzenlenerek hastaya verilmelidir.

Hastanenin Adı:

Adresi:

Hasta Adı:

Yaşı:

Cinsiyeti:

Tedavi Şekli:

Adres:

Telefon:

——– hastalığının tedavisi için ——– radyoaktif maddesi almış bulunuyorsunuz. Radyoaktif maddelerin büyük bir kısmı dışkı ve idrarla, bir kısmı da tükürük ve ter gibi vücut sıvılarıyla vücudunuzdan atılır. Ayrıca radyoaktif madde miktarı radyoaktif bozunum sonucu zamanla azalacak ve tükenecektir. Her durumda radyoaktif madde ——– (gün, ay) süre ile vücudunuzda kalacak ve çevrenizde bulunanlar radyasyona maruz kalacaktır. Size verilen sürede aşağıda verilen tavsiyelere uymak zorundasınız. Çevrenizde bulunan akrabalarınızı, yakınlarınızı, arkadaşlarınızı, iş arkadaşlarınızı ve diğer kişileri korumak sizin sorumluluğunuzdadır.

Almış olduğunuz radyoaktif maddeden dolayı yakınınızda bulunan kişiler hem vücudunuzdaki maddenin sebep olacağı dış ışınlanmadan hem de vücudunuzdaki maddenin idrar, ter, tükürük gibi vücut sıvılarınızla atılmasından dolayı oluşabilecek bulaşmalardan radyasyonun etkilerine maruz kalabilirler.

Tedavinizden sonra diğer insanların gereksiz radyasyon ışınlanması olasılığını önlemek için üç temel kural vardır:

a) Mesafe: Radyasyon artan uzaklıkla azalacağından çevrenizdeki kişilerle aranızda mümkün olduğunca çok mesafe bırakın.

b) Zaman: Diğer insanların radyasyonla ışınlanması sizin yanınızda ne kadar süre kaldıklarına bağlıdır. Bu nedenle, diğer insanlarla uzun süre bir arada bulunmaktan kaçının.

c) Temizlik: Temizlik kurallarına uyulması radyoaktif maddelerin başka eşya ve kişilere bulaşma olasılığını azaltır. Temizlik kurallarına dikkat edin.

2) Hastane çıkışında ……….. saat süresince kesinlikle toplu taşıma araçlarına binmeyin. Taksi veya özel arabayla yolculuk edebilirsiniz ancak aracın arkasında ve sürücüden en uzak tarafta oturun. Aynı sürücü ile ……….(2) saatten fazla yolculuk etmeyin. İlk hafta süresince, toplu taşıma araçlarıyla yolculuk yapmak zorunda kalırsanız yolculuk süresi ……..(2) saati aşmamalıdır. Diğer yolcuların radyasyona daha az maruz kalmasını sağlamak için gerekli önlemleri alın. Örneğin sürekli olarak aynı yolcunun yanında oturmayın, belli sürelerle yer değiştirin. Eğer boş yer varsa diğer yolculardan en uzak yere oturun.

3) Evde ve işte çevrenizde bulunan kişilerden mümkün olduğunca uzak durun. Çevrenizdeki kişilerle aranızda en az 1 metre mesafe bırakın ve 1 saatten fazla bir arada kalmayın. Daha uzun süre bir arada bulunmanız gerektiğinde aranızda en az 2 metre mesafe bırakın.

4) Bebekler ve 10 yaşından küçük çocuklarla yakın temasta bulunmayın. Onlara sarılmayın ve kucaklamayın. Çocuklar radyasyona karşı yetişkinlere kıyasla daha hassastır.

5) Küçük çocuklarınız varsa doktorunuzdan özel bilgi isteyin. Çocuğunuzu kucağınızda tutmayın, yemek yedirmeyin, bezini değiştirmeyin vb. Belli bir süre onlara bir başkasının bakmasını sağlayın.

6) Eğer emziriyorsanız süt vermeyi kesin.

7) Hamile kadınların yanında durmayın.

8) —— ay süre ile hamile kalmayın veya hamile bırakmayın.

9) Eşinizle yakın münasebetiniz yarım saatten fazla olmamalıdır. Aynı yatakta yatmayın. Yatarken aranızda duvar olsa bile en az 2 metre mesafe bırakın.

10) 60 yaşından yaşlı kimseler için radyasyondan etkilenme riski düşüktür. Bu yaştaki yakınlarınız için radyasyon korunma önlemleri alınması gerekmez.

11) Birkaç saatlik kısa süreli ziyaretçi kabul edebilirsiniz. Ziyaretçilerle aranızda en az 2 metre mesafe bırakın. Çocuk14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış kişi "Çocuk İşçi"dir. Çocuk işçi... More ve hamile ziyaretçi kabul etmeyin.

12) Tedaviden sonra işinize dönmek zorunda kalırsanız mesaiFazla mesai; 4857 sayılı İş Kanununa göre, haftalık 45 saati aşan çalışmaları ifade etmektedir.... More arkadaşınızla uzun süre bir arada kalmayın. İşvereninizi durumunuz hakkında bilgilendirin.

13) Özellikle küçük çocuklarla bir arada olmanızı gerektiren işte çalışıyorsanız işinize ara verin. (Öğretmen, çocuk14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış kişi "Çocuk İşçi"dir. Çocuk işçi... More bakıcısı vb)

14) Radyasyona duyarlı bir işte çalışıyorsanız işinize ara verin. (Fotoğrafçılık, RIA laboratuarı görevlisi vb)

15) Sinema, tiyatro, konser ve benzeri kalabalık mekanlara gitmeyin.

16) Mümkünse başkalarının kullandığı tuvaleti kullanmayın. Alaturka tuvalet kullanmayın. Temizlik kurallarına dikkat edin ve idrarınızı oturarak yapın. İdrarınızın etrafa sıçramasını engelleyin. Temizlenirken tuvalet kağıdı kullanın. Tuvalet kağıtlarını çöpte biriktirmeyin, tuvalete atın ve tuvaleti bol su dökerek temizleyin. Ellerinizi her hangi bir yere dokunmadan bol su ve sabunla yıkayın. Lavaboyu bol su ile durulayın.

17) Kullandığınız sabun, diş fırçası ve havlunuzu ayırın. İç çamaşırlarınızı ve yatak takımlarınızı diğer çamaşırlardan ayrı yıkayın bol su ile durulayın.

18) Kullandığınız kaşık, çatal, bıçak, tabak ve bardak gibi eşyalarınızın başkaları tarafından kullanılmasını engelleyin ve bol su ile ayrı olarak yıkayın.

19) Doktorunuzdan, size yakın temasta olan ve çevrenizdeki diğer kişilerin gereksiz radyasyondan korunmalarını sağlamak için gerekli tüm tavsiyeleri isteyin. Tüm şüphelerinizi giderin ve soru sormaktan çekinmeyin.

21) Eğer beklenmedik bir şekilde, diş tedavileri de dahil olmak üzere, başka bir hastalık sebebiyle herhangi bir sağlık kuruluşuna gitmek zorunda kalırsanız, sizinle ilgilenecek personele yakın zamanda radyoaktif iyot tedavisi gördüğünüzü bildirin. (Tedaviyi gördüğünüz aynı hastaneye gitseniz bile bu geçerlidir.)

22) Herhangi bir konuda merak ettiğiniz veya şüphelendiğiniz bir durum olursa sizi tedavi eden doktorunuzu arayın.

 

Sorumlu Hekimİşyeri Hekimi; İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, işyeri hekimliği... More:

Hekimin İmzası:

Tarih:

Saat:

Tel: