Mortalite

Mortalite; ölüm oranı… Bir hastalıktan veya genel olarak meydana gelen ölümlerin genelde yıllık hesaplanan, her 1000 kişi başına ölümlerin sayısının oranı Mortalite’dir.

Mortalite

EpidemiyolojiBelirli bir toplumda ya da çalışılan işyerlerinde, sağlıkla ilgili olgu ve durumların ve bunların..., hastalık ve ölümlerin toplumdaki dağılımını inceler. Dağılım farklılıklarının hangi nedenlere bağlı olduğunu analiz eder.

Epidemiyolojik çalışmanın odağında, coğrafi yönden ya da başka yönlerden tanımlanmış bir topluluk bulunmaktadır.

Örneğin, belirli bir hastanedeki belirli bir grup hasta ya da belirli bir fabrikadaki belirli bir grup işçi, çalışmanın birimi olabilir. Epidemiyolojide yaygın olarak kullanılan topluluk, belirli bir alan ya da ülkeden belirli bir zamanda seçilen topluluktur. Bu, alt grupların, cinsiyet, yaş grubu ya da etnisite bakımından tanımlanmasına temel teşkil etmektedir.

2 Farklı Epidemiyoloji Yöntemi Vardır;

Tanımlayıcı ( deskriptif) epidemiyolojiBelirli bir toplumda ya da çalışılan işyerlerinde, sağlıkla ilgili olgu ve durumların ve bunların...; Hastalıkları ve ölümlerin toplumdaki dağılımını inceler.

Analitik-Çözümleyici epidemiyolojiBelirli bir toplumda ya da çalışılan işyerlerinde, sağlıkla ilgili olgu ve durumların ve bunların...; Hastalık ve ölümlerin nedenlerini inceler

Epidemiyojide Veri Kaynakları

Epidemiyolojinin hastalıkları ve toplumu tanımlayabilmesinde kayıtlar çok önemlidir. Genel olarak kayıtlar;

• Sağlık kurumlarının kayıtları
• Hastalık bildirimleri
• Ölüm kayıtları
• Doğum kayıtları
• Sosyal güvenlik kayıtları
• Araştırmalar

Epidemiyoloji’nin İş Sağlığı ve Güvenliği ile İlişkisi

İş Sağlığı ve Güvenliği epidemiyolojiye Mesleksel epidemiyoloji de denir. İş kazası ve meslek hastalıklarının ( ve hatta çalışanların bütün sağlık sorunlarının) değişik gruplardaki dağılımı inceler.

Bu incelemeler sonunda çeşitli çalışan gruplarında hastalık ve ölümler farklılıklar gösterirse. bu farklılıkların nedenlerinin incelenmesi için analitik epidemiyolojik yöntemler kullanılır.

Epidemiyolojide klinik çalışmalar bireylerle, epidemiyolojik çalışmalar gruplarla yapılır. Burada toplumda sağlık düzeyi göstergeleri olan hastalık ve ölümlere ilişkin sıklık ölçütleri  (insidansBelirli bir nüfusta belirli bir zaman dilimi içerisinde belirli bir hastalık veya hastalıkların yeni..., prevalansBelirli bir nüfusta, belirli bir zaman dilimi içerisinde, çalışma kapsamında yer alan, belirli bir...,mortalite vb.) tanımlayıcı olarak değerlendirilir. Toplumdaki önde gelen hastalıklar ve ölüm nedenleri analitik olarak saptanır. Toplumun sağlık düzeyi belirlenir, koruyucu uygulamalar bu bilgilere göre düzenlenir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Epidemiyojisinde Veri Kaynakları

• Demografik bilgiler: Yaş, cinsiyet, eğitim, medeni durum vb.
• İşe giriş muayenesi: Muayenede saptanan tüm bulguların kaydedilmesi.
• Poliklinik kayıtları: İşyeri sağlık birimindeki hastalık, kaza bilgilerini ve raporlarını kapsar.
• Periyodik muayene kayıtları:  Erken tanı amacı ile yapılan bu muayeneler.
• Personel kayıtları: İşe başlama, iş değiştirme, işten geçici ya da sürekli ayrılma, emeklilik, rapor ve izinler gibi işçilerin kişisel dosyaları.
• Maruziyet kayıtları: İşçinin çalıştığı dönemde, çalıştığı bölüm ile ilgili olarak maruz kaldığı faktörler, olanak varsa ölçüm sonuçları daha değerlidir.

 

Epidemiyojide Hız Hesaplama

Hastalık veya ölüm sayılarının nüfusa oranlanarak ifade edilmesine “HIZ” (rate) adı verilir. Hastalık veya ölüm sayıları risk altındaki toplum sayısına bölünür ve bir katsayı ile çarpılır.

 

HIZ = Hastalanan veya ölen kişi sayısı / Hastalık veya ölüm riski altındaki kişi sayısı X “k”

Epidemiyojide Morbidite Ölçütleri

PrevalansBelirli bir nüfusta, belirli bir zaman dilimi içerisinde, çalışma kapsamında yer alan, belirli bir...: Belirli bir anda veya sürede (zamanda) belirlenen eski ve yeni bütün vakaların, risk altındaki kişi sayısına bölünmesi ile bulunur.

PrevalansBelirli bir nüfusta, belirli bir zaman dilimi içerisinde, çalışma kapsamında yer alan, belirli bir... (P) = Belirli bir anda veya sürede belirli bir toplumdaki vaka sayısı / Risk altındaki kişi sayısı X “k”

Hastalık bilgileri belirli bir anda toplanmışsa, çalışma kesitsel ise bulunan prevalans hızı, nokta prevalans hızıdır.  Buna karşılık belirli bir anda hasta olduğu bilinenler ve buna ilave edilen sürede hastalananlar birlikte alınırsa süre prevalans hızı denir. (süre prevalansBelirli bir nüfusta, belirli bir zaman dilimi içerisinde, çalışma kapsamında yer alan, belirli bir...: nokta prevalans + insidansBelirli bir nüfusta belirli bir zaman dilimi içerisinde belirli bir hastalık veya hastalıkların yeni...). Daha kolaylıkla belirlenebilen nokta prevalans hızı, sağlık ihtiyaçlarının ve buna bağlı olarak sağlık hizmetlerinin saptanmasında sıklıkla kullanılır.

Epidemiyojide İnsidans Hızı

Büyüklüğü bilinen bir toplulukta belirli bir sürede yeni ortaya çıkan hastalık sayısı… Yani belli bir süre (zaman) içerisinde yeni ortaya çıkan hastalık sayısının, risk altındaki kişi sayısına bölünmesi ile bulunur. İnsidans, bir nüfusta yeni olguların ortaya çıkma hızına atıfta bulunmaktadır.

İnsidans = belli toplumda belli sürede yeni vaka sayısı / Risk altındaki toplum nüfusu X “k”

Örneğin; 200 işçinin çalıştığı iş yerinde bir yılda 20 solunum yolu enfeksiyonu varsa; Solunum yolu enfeksiyonu insidans hızı ; 

20/200 X 100= % 10 olarak hesaplanır.

Epidemiyojide Prevalans Hızı

Belirli bir toplulukta herhangi bir zamanda yeni bulunan ve eskiden beri var olan hastaların toplamını gösterir.

Uzun süre devam eden hastalıklarda 

Prevalans= İnsidans x süre

kullanılır.

Süresi 1 yıldan az süren hastalıklarda 

Prevalans= İnsidans

kullanılır.

Örneğin; 500 kişinin çalıştığı akümülatör fabrikasında kanda kurşun düzeyi taraması yapılsa ve 100 kişinin kanında kurşun düzeyi izin verilen sınırın üstünde bulunsa ;

Kurşun etkilenmesi prevalans hızı=100/500 x100= % 20 olarak bulunur.

Bunların kaç tanesi o yıl kaç tanesi daha önce kurşundan etkilendi bilemeyiz…

Epidemiyojide Prevalans Havuzu

Herhangi bir zamandaki hasta sayısıdır. Havuzdaki hasta sayısı; havuza yeni giren hastalar(insidans vakaları) ile iyileşerek veya ölümle havuzdan çıkan hastalar arasındaki dengeye bağlıdır.  Uzun süren hastalıklarda havuzdaki hasta sayısı artar.

Epidemiyojide Mortalite Hızı

Bir toplulukta belirli bir süre içinde ölenlerin sayısının nüfusa oranıdır. 1000 kişinin çalıştığı işletmede 1 yılda 3 kişi ölmüş ise mortalite hızı binde 3 olarak ifade edilir. Mortalite hızı; yaş, cins, hastalık,meslek grubu gibi gruplara özel olarak da hesaplanabilir.

Epidemiyojide Meslek Hastalıkları

Nedenleri ve risk faktörlerini kontrol altına alarak, hastalık insidansını sınırlandırmaktır. İş Sağlığı açısından ise; Tehlikeyi kaynakta kontrol etmek, işe giriş muayenesi, sağlık eğitimi öncelikli korumadır. 

Diğer bir koruma; hastaları tedavi etmek ve erken tanı ve tedavi yolu ile daha ciddi sonuçların ortaya çıkmasını önlemektir. Servikal kanser, ikincil korumanın önemine ve koruma programlarının kıymetinin değerlendirilmesine dair  örnek teşkil etmektedir. İş Sağlığı açısından ise;  Periyodik muayeneler, işyeri ortam ölçümleri diğer koruma yöntemidir.