İş sağlığı ve güvenliği ilkeleri

İş sağlığı ve güvenliğinin 3 temel ilkesi vardır.  İlkelerden  biri olmazsa İSG de olmaz; PLANLAMA, SÜREKLİLİK VE METOT… Hızlı teknolojik gelişmeler bir yandan insanın refahına hizmet ederken,öte yandan insan hayatı için tehlikeleri de beraberinde getirmektedir. Özellikle sanayileşmenin ve yeni üretim yöntemlerinin ön plana çıktığı 20.yy. yoğun makineleşme ve üretim sürecine giren binlerce kimyasal maddenin neden olduğu iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu ölümler ve uzuv kayıplarının yoğunlaştığı bir yüzyıl olmuştur. Üretim sürecine giren her yeni madde, makine, araç ve gereç, insan sağlığı, işyeri güvenliği ve çevre sağlığı ve güvenliği için tehdit oluşturmaktadır. Bir bakıma yükselen refahın faturası insanlığa iş kazaları, meslek hastalıkları ve çevre kirlenmesi olarak geri dönmektedir. Günümüzde ise iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yeni hedefler belirlenirken iş kazaları, meslek hastalıkları ve çevre kirlenmesi konusu her şeyden öncelikli olmalı, güvenli çalışma, sürekli sağlanmalıdır.

İş Sağlığı ve Güvenliği Politikası

Şirket yönetimlerinin konuya sahiplenmesi ve sonraki adımları planlayabilmesi için gereklidir. Tüm faaliyetlerin iş sağlığı ve güvenliğine uygun olarak yürütülmesinin sağlanması amacıyla, şirket ve ülke genelinde, orta ve uzun vadede, iş sağlığı ve güvenliği bilincinin artırılması ve bunun bir şirket kültürü olarak benimsenmesi öncelikli hedef olmalıdır. Bu doğrultuda,  şirketlerin üst yönetimi  İş Sağlığı ve Güvenliğinin çalışanları tarafından ne kadar ciddiye alındığının bilinmesi amacıyla, tüm sağlık ve güvenlik hedeflerini, sağlık ve güvenlik performansını geliştirme karar ve iradesini açıkça ortaya koyan bir iş sağlığı ve güvenliği politikası oluşturmalıdır.  Yönetimin hem konuyu sahiplenmesi hem de sonraki adımlarını planlayabilmesi için bir İş Sağlığı ve Güvenliği Politikası oluşturması önemle tavsiye edilir. İş Sağlığı ve Güvenliği Politikasında Neler Olmalı?

• İş kazaları ve meslek hastalıklarını önlemek için güvenli ve sağlıklı çalışma koşulları sağlamak
• Uygulanabilir yasal gereksinimler ile uyumlu olma yönünde taahhüt göstermek
• Çalışanlara uygun bir şekilde eğitim vermek
• Şirket çalışanları ile istişarelerde bulunmak ve çalışanları İSG-YS`nin geliştirmesi sürecine dâhil etmek
• Sürekli iyileştirme sağlamak
• Hedefler belirlemek ve bu hedefleri gözden geçirmek için bir sistem oluşturmak
• Bilgi ihtiyacı olan herkes için bir iletişim yöntemi/kanalı oluşturmak, böylece bu kişilerin yükümlülükleri hakkında bilgi sahibi olmalarını temin etmek
• Periyodik aralıklarla yönetimin gözden geçirmesini gerçekleştirmek

Politikada, şirket içerisinde İSG adına kimin geniş kapsamlı ve nihai sorumluluğa sahip olduğu (normalde bu İşletme Sahibi, Yönetim Kurulu Başkanı, İdari Müdür veya eş değerleri) ve kimin politikanın günlük uygulamalarının kontrol edilmesinden sorumlu olduğu (bu şirket yapılanmasına bağlı olarak değişebilir, fakat sıklıkla en kıdemli yöneticidir) belirlenmelidir. Politikada ayrıca çalışanlar arasından seçilen bir İSG temsilcisi de belirtilebilir. Bunların yanında politikanız sizin İSG kapsamındaki hedeflerinizi veya isteklerinizi ifade etmelidir. Neye ulaşmak istiyorsunuz?

• İşle ilgili tüm kazaları ve hastalıkları “yok etmek” mi istiyorsunuz?
• Kazaları ve meslek hastalıklarını “önlemek” mi istiyorsunuz?
• Kazaları ve hastalıkları “en aza” mı indirgemek istiyorsunuz?
• Kaza, yaralanma ve hastalıklarda belli bir düşüş hedeflemek için mevcut durumunuz hakkında yeterli bilgiye sahip misiniz?

Kapsamlı politika isteğinizi ifade etme şekliniz, diğer hedefleriniz doğrultusundaki şirket yapınız, İSG performansınız ile ilgili bilgi durumunuz ve bir değişiklik yaratabilmek için yöneticilik yeteneğinize olan güveniniz gibi bir takım faktörlere dayanacaktır. Hedefinizi ne şekilde ifade ederseniz edin, bunun gerçekçi fakat “esnek” bir yapıda olmasını sağlamanız gerekmektedir Sonrasında politika içerisinde aşağıdakiler gibi diğer önemli taahhütler;

• Fabrika ve makinalar, çalışma sistemleri ile depolama ve tehlikeli madde kullanımını da içerecek güvenli ve sağlıklı çalışma koşulları temin etmek
• Çalışanlarınıza uygun eğitim vermek
• Çalışanlarınızla görüş alışverişinde bulunmak ve onları İSG-YS`nin geliştirilmesine dâhil etmek
• Politikanın hazırlanmasına profesyonel danışmanlarınızı dahil etmek
• İşyerindeki acil durumİşyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek yangın, patlama, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım,... prosedürleri ve bunlar hakkında detaylı rehberliğe nasıl ulaşılabileceği
• İlkyardımHerhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye düşüren durumda, sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar,... düzenlemeleri
• İş sağlığı hizmetleri
• Kaza ve hastalık raporlama düzenlemeleri
• İSG bilgi sisteminin konumu

Etkin bir İSG yönetimi işyerindeki herkesin taahhüdüyle gerçekleştirilebilir. İnsanlar İSG ile ilgili sorumluluklarının ve kendilerinden neler beklendiğinin bilincinde olmalıdır. Bu taahhüt bir İSG politikası aracılığı ile gösterilmelidir. Tüm işverenler yazılı bir İSG politikası oluşturmalıdır.

Eğer OHSAS 18001OHSAS Occupational Health And Safety Assessment Systems baş harflerinin kısaltması OHSAS 18001 dır. İş... sertifikasına sahipseniz, İSG politikası ile ilgili gereksinimlere aşinasınız demektir; ancak henüz sertifika almadıysanız ve alabilmek için çalışmalar yapıyorsanız veya gelecekte bu sertifikayı almak isteyebileceğinizi düşünüyorsanız, o zaman politikanızı şekillendirirken OHSAS 18001OHSAS Occupational Health And Safety Assessment Systems baş harflerinin kısaltması OHSAS 18001 dır. İş... gereksinimlerini de göz önünde bulundurmanız önemlidir.

Önemli

• İşletme sahibi ile üst düzey yönetimi, işyerindeki İSG konusunda öncelikli olarak sorumlu kılınmalı
• Yasal gereksinimler ve devamlı iyileştirme yönünde taahhüt göstermeli
• Her çalışanın İSG sorumluluklarını belgelemeli
• Periyodik olarak gözden geçirilmeli
• Çalışanların, taşeronların ve kamunun erişimine açık olmalıdır

Örnek İş Sağlığı ve Güvenliği Politikası

….. şirketi tüm çalışanlar, girişimciler ve diğer ziyaretçiler de dâhil olmak üzere işyerinde bulunan herkesin sağlık, güvenlik ve refahını sağlamayı taahhüt eder. …… şirketi, bu kapsamdaki taahhütünü organizasyon dahilindeki ürünler, hizmetler ve insanlarla ilgili tüm faaliyetlerle birleştirdiği sağlık ve güvenlik yönetimi sistemi yoluyla göstermektedir. …. şirketi içerisinde çalışanlar, yükleniciler ve ziyaretçilerin dikkat etmeleri gereken görevleri vardır; güvenli çalışma sorumluluğunu taşımak, kendi sağlık ve güvenlikleri için tüm makul önlemleri almak ve davranışları sonucu etkilenebilecek diğer tüm insanların sağlık ve güvenliğini göz önünde bulundurmak. …. Şirketi ilgili tüm faaliyetlerde ihtiyaç olduğu zaman işletmede çalışanlardan ve/veya dışarıdan hizmet alımıyla uygun uzmanlardan yararlanarak iş güvenliği koşullarını iyileştirmek için tüm makul ve uygulanabilir adımları atacaktır. …. şirketi şu taahhütlerde bulunmaktadır:

• Tüm çalışanların, yüklenicilerin ve ziyaretçilerin İSG’ni iyileştirmek için alınacak önlemlerin geliştirilmesi ve desteklenmesi kapsamında etkin katılımını teşvik ederek bir iş güvenliği kültürü oluşturmak
• Organizasyon içinde etkili İSG uygulamalarını desteklemek ve herkese ulaştırmak için ilgili politikalar, prosedürler, sistemler, bilgilendirme, eğitim, tanıtım programları ve organizasyonel yapılanmalar oluşturmak ve sürdürmek
• Yürürlükteki tüm İSG ile ilgili mevzuat, düzenlemeler ve standartlarıyla uyumlu olmak
• Organizasyon kapsamındaki risklerle ilgili ve bunlara uygun risk ve tehlike yönetim sistemleri uygulamak
• Kontrollü çalışma için güvenli çalışma alanı ve donanım sağlamak
• Tüm ilgili personel için uygun İSG eğitimi sağlamak
• İşyerindeki sağlık ve güvenliği geliştirmek için yıllık bir İSG programı oluşturmak
• İSG performansını sürekli olarak iyileştirmek için yeterli kaynak ayırmak
• Çalışanlar için düzenli olarak sağlık gözetimi sağlamak
• Tüm olaylara aktif olarak müdahale etmek, bunları soruşturmak ve yaralanan çalışanların uygun işlere, hak taleplerinin adil yönetimi ve rehabilitasyon uygulamaları yoluyla ilk fırsatta geri dönmesini sağlamak

… şirketi iç standartlar, politikalar ve prosedürlerin yanı sıra dış kaynaklı bağlayıcı kurallar ve kanunları da içerecek şekilde bir İSG-YS uygulayacak ve sürdürecektir. Bu standartlar işletmede sürekli iyileşmenin sağlanabilmesini kolaylaştırmak amacıyla bütünlük ve etkinliğin korunduğundan emin olmak için düzenli olarak izlenecektir. Genel Müdür

---

1. İş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenebileceğini ve sorumluluğun işverenler, çalışanlar, alt işverenler ve tedarikçilerin ortak sorumluluğu olduğunu kabul ederek, güvenli ve sağlıklı iş yerleri sağlamak; bu doğrultuda gereken kaynakları ayırmak, güvenli davranış ve yönetim sistemi kontrollerini oluşturmak, desteklemek ve sürdürmek.
2. İş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi için proaktif yaklaşımların benimsenmesini esas almak, bu kapsamda tüm mevzuat ve standartlara uyarak ulusal ve uluslararası uygulamaları hayata geçirmek.
3. Şirketin iş sağlığı ve güvenliği performansının artırılması için üst yönetim olarak bu alandaki temel sorumlulukları belirlemek ve tüm organizasyon içerisinde etkin bir şekilde paylaşmak.
4. Geçmiş deneyimlerden edinilen çıkarımlara ve risk analizlerine dayalı bir şekilde etkin iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemleri kurarak, sürekli performans iyileştirme ve güvenli çalışma kültürünü oluşturmak.
5. İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin değerleri, mekanizmaları tüm iş ortakları ve çalışma alanlarında etkileşimde bulunulan tüm kişi ve kurumlar (bayiler, müşteriler, komşular vb) ile paylaşmak işbirlikleri geliştirmek ve onların da bu uygulamaları benimsemelerini teşvik etmek.
6. Devlet kurumları ile işbirliği içinde olarak Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği kültürünün yerleştirilmesine, bu konuda mevzuat geliştirilmesine destek vermek,
7. İş ve risk yönetim planlarına entegre edilmiş, açıkça tanımlanmış performans hedefleri belirlemek, bununla ilgili göstergeleri hem çalışanlar hem de alt işverenler için izlemek ve raporlamak, sonuçları analiz etmek ve belirlenmiş paydaşlarla iletişimini yapmak.
8. İş sağlığı ve güvenliği kurallarının işyeri dışında da uygulanmasını teşvik etmek

---

İş Sağlığı ve Güvenliği Çalışmalarının Amaçları

İş güvenliği ile ilgili yapılan çalışmalar başlıca dört amaca hizmet eder:

İş Sağlığı ve Güvenliğinin amacı, çalışanlara sağlıklı ortam hazırlamak, çalışma şartlarının olumsuz etkilerinden onları korumak, çevreyi korumak ve verimi artırmaktır.

1.Çalışanları korumak 2.Üretim güvenliğini sağlamak 3.İşletme güvenliğini sağlamak 4.Çevreyi korumak 1.Çalışanları Korumak; İş güvenliği çalışmalarının ana amacıdır. Amaç; çalışanları işyerindeki olumsuz etkilerden korumak, rahat ve güvenli bir ortamda çalışmalarını sağlamak, başka bir deyişle çalışanları iş kazaları ve meslek hastalıklarından korumak, ruh ve beden bütünlüklerinin sağlanmasıdır. 2. Üretim Güvenliğini Sağlamak; İşyerinde üretim güvenliğinin sağlanması, verimin artmasını sağlayacağından ekonomik açıdan büyük önem taşır. İş güvenliği çalışmaları ile iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu oluşabilecek iş gücü kayıpları azalacak, dolayısıyla üretim korunacak ve daha sağlıklı ve güvenli çalışma ortamının çalışana verdiği güvenle iş veriminde artış olacaktır. 3.İşletme Güvenliğini Sağlamak; İşyerinde, iş güvenliği çalışmaları doğrultusunda alınacak önlemlerle, iş kazalarından veya güvensiz çalışma koşullarından dolayı oluşabilecek makine arızaları, patlama olayları ve yangın gibi işletmeyi tehlikeye sokabilecek durumlar ortadan kaldırılacağından işletme güvenliği sağlanmış olacaktır. 4.Çevreyi Korumak; İşyerlerinde çalışırken, çevrenin olumsuz etkilenmesine sebep olacak ve zarar verecek durumların azaltılması, mümkün ise ortadan kaldırılması sağlayarak görevimiz olan çevreyi korumaktır.   İş sağlığı ve güvenliği çalışmalarının yukarıdaki genel amaçlarının dışında; işyerlerinde yeterli güvenlik tedbirlerini alarak işçilerin korunması, işçilerin tıbbi, fiziksel ve ruhsal açıdan en üst seviyeye çıkarılması, işyeri ortamında sağlığa zarar verebilecek unsurların hijyenik önlemlerle ortadan kaldırılması, işçiler ile iş arasındaki uyumun sağlanması, meydana gelen sağlık zararlarının ve meslek hastalıklarının tespit edilerek işçilerin tedavi olmalarının sağlaması, karşılaşılan zararların derecelerini objektif ve bilimsel yollarla belirleyip değerlendirmenin yanı sıra işyerinin güvenliğinin de sağlanması, olası kazaların engellenerek verimliliğin arttırılması hedefleri vardır.

İş Sağlığı ve Güvenliği Temel İlkeleri

İş sağlığı ve güvenliğinin 3 temel ilkesi vardır.  İlkelerden  biri olmazsa İSG de olmaz; PLANLAMA, SÜREKLİLİK VE METOT…

Planlama İş sağlığı ve güvenliği bir plan içinde yürütülmelidir. Ne, nasıl, ne zaman ve neden yapılmalı gibi sorgulamalar yapılarak planlar içermelidir. Planlama işin en başında yapılmalıdır. Süreklilik Yapılan bütün çalışmalar, sürekli olarak güncellenmeli ve kesintisiz bir şekilde geliştirilerek sürdürülmelidir. Metod Bu çalışmalar teknik ve bilimsel yöntemlerle yapılmalıdır. Kişisel öngörüler ve yargılar ile hiçbir zaman doğru sonuca ulaşmaz.

İş Sağlığı ve Güvenliği Prensipleri

Amerikalı yazar Herbert William HEINRICH; herhangi bir alanda yürütülecek, iş sağlığı ve güvenliği çalışmalarının 10 prensip üzerinde yapılmasını önermektedir. Bu prensipler;

1. Prensip: İş sağlığı ve güvenliğinin asıl çalışma alanı tehlikeli durumve tehlikeli davranışın ortadan kaldırılmasına yönelik olmalıdır.
2. Prensip: Kazalar ağırlıklı olarak %88’i tehlikeli davranışlardan, %10’u tehlikeli durumlardan, %2′ si kaçınılmaz durumlardan kaynaklanmaktadır.
3. Prensip: Kaza sonucu meydana gelecek zararın büyüklüğü önceden kestirilemez.
4. Prensip: Ağır yaralanma veya ölümle neticelenen her kazanın temelinde; 1 ağır yaralanmalı kaza, 29 hafif  yaralanmalı kaza, 300 yaralanmasız kaza  (1-29-300 Kuralı) vardır.
5. Prensip: Tehlikeli davranışların nedenleri;
   1. Şahsi kusurlar; dikkatsizlik, laubalilik, umursamazlık vb.
   2. Eğitim yetersizliği, bilgi, ustalık, alışkanlık
   3. Fiziki yetersizlik; Bünyenin yapılan işe uygun olmaması
   4. Uygunsuz mekanik şartlar ve fiziki çevre
6. Prensip: Kazalardan korunmak için;
   1. Mühendislik ve revizyon
   2. Eğitim
   3. Ergonomiden yararlanma
   4. Teşvik tedbirleri uygulama
7. Prensip: Kazalardan korunma yöntemleri ile üretim, maliyetkalite kontrolü metotları benzerlik ve paralellik arz eder.
8. Prensip: İş güvenliği çalışmalarına işletınenin üst düzey yöneticileri de katılmalı ve sorumluluğa ortak olmalıdır.
9. Prensip: İş sağlığı ve güvenliği konusunda formen ve ustabaşı gibi ilk amir yöneticileri aktif olarak rol almalıdır.
10. Prensip: İş güvenliği çalışmalarına birinci derecede insani duygular yön vermelidir. Ancak iş güvenliği tedbirlerinin üretim artması ve masrafların azalması sonucu maliyetlerin düşmesine yardımcı olduğu unutulmamalıdır.

Kaynak: Nig Akademi (Kursa ait derslerin özetinden alıntı yapılmıştır)