Kronik silikoz
Kronik silikozSolunum yoluyla pnömokonyoz yapabilecek miktarda silikat parçacığı alınması sonucu gelişen en ağır meslek hastalıklarından...;, Nispeten düşük yoğunluklara 10 yıldan uzun süren maruziyetten sonra gelişir. Maruziyet sonlansa bile ilerlemeye devam eder
Kronik silikoz
Silikoz Maruziyeti
Silika(SiO2), doğada kristal veya amorf formlarda bulunur. Kristal silika formları alfa kuvars, beta kuvars, tridimit, kristobalit, keatit, koesit, stishovit ve moganit’tir.
Taş kırma, patlatma, taşıma, kum kırma, taşıma işçileri (maden, taş ocağı, kuvars değirmeni işçileri, taş ustaları) silika içeren aşındırıcı kullananlar (cam yapımcıları, kumlamacılar, dökümcüler, taş, ve seramik işçileri) büyük risk altındadır. Kömür madencileri silikozu ve kömür işçisi pnömokonyozu riski altındadır. Yani silika maruziyeti çoğu zaman karışık toz maruziyetidir.
| Endüstri | İşlemler | Kaynak |
|---|---|---|
| Madencilik ve ilgili öğütme işlemleri | Yer altı ve yüzey madenciliği(metal, meal olmayan, kömür) kaya delici, patlatma | Cevherler ve kayalar |
| İnşaat | Bina ve yapı yüzeylerinde kumlama, tünel ve yol yapımı, hafriyat ve kazma, duvarcılık, beton işleri, yıkım, kuru süpürme ve fırçalama, kopresör,darbeli matkap, çekiç kullanımı, demiryolu hattı döşenmesi, pas veya boya, giderme, zımparalama, asfalt yenileme, silika içeren malzemeleri dökme, karıştırma | Kum, beton, kaya, toprak, çakıl, harç, alçı |
| Cam, cam elyafı | Hammadde işleme, ısıya dirençli malzeme montaj ve onarımı | Kum, parçalanmış kuvars, direnç malzemesi |
| Zımparalar | Silikon karbit üretimi, zımpara üretimi | Kum, kumtaşı |
| Seramik, tuğla, fayans, sıhhi tesisat, porselen, çanak çömlek,vitröz emayeler | Karıştırma, döküm, sırlama ve emaye püskürtme, ısıtma, şekillendirme | Kil, çakmak taşı,alçı taşı, kum, kuvarsit, diatomize toprak |
| Demir çelik fabrikaları | Refrakter hazırlanması ve fırın onarım | Refrakter malzemesi |
| Dökümhaneler (demir ve demir olmayanlar) | Hammadde işleme, kalıp, döküm, kalıp kırma, çapak giderme, fırın montaj ve onarım | Kum, refrakter malzemesi |
| Metal malzemelerin üretimi | Kum püskürtme | Kum |
| Gemi yapımı ve tamiri | Kum püskürtme | Kum |
| Lastik ve plastikler | Hammadde işleme | Dolgular(alçı taşı, diatomize toprak) |
| Boya | Hammadde işleme, alan hazırlama |
Dolgular(alçı taşı, diatomize toprak, silika unu)
|
| Sabun ve kozmetikler | Aşındırıcı sabun ve temizleme tozlarının imalat ve kullanımı | Silika unu |
| Asfalt yapımı | Dolum ve granül uygulaması | Kum, diatomize toprak |
| Tarım kimyasalları | Hammadde işleme, torbalama, taşıma, kırma | Fosfat cevherleri ve kaya |
| Diş malzemeleri | Kum püskürtme, cilalama | Kum, aşındırıcılar |
| Otomobil tamiri | Kum püskürtme, kumlama, boya ve pas giderme | Kum, metaller, macun |
Toprağın veya silika içeren ürünlerin işlendiği tüm işlemlerde silika maruziyeti söz konusudur. Kuvars veya amorf silikanın ısıtılması ile de kriztobalit ve tridimit oluşur. (Örneğin, döküm işlemleri, diatomize toprağın kalsinasyonu, tuğla ve seramik üretimi, ve silisyum karbit üretimi gibi). Sıcaklık ve basınç değişikliklerine maruziyet, silikanın kristal yapısında değişikliğe neden olabilir. Silika maruziyeti ile ilişkili bazı spesifik işler şunlardır:
İnşaat: Kristal silika, yapı ve inşaat malzemelerinin çoğunda bulunur. Silika kumu, beton ve harcın önemli bir bileşenidir ve tuğla ve beton duvar üretiminde kullanılır. Birçok işyerlerinde, kısa çalışma süreleri nedeniyle kalıcı kontrol önlemleri almak hiç kolay değildir, Ayrıca şantiyede silika maruziyeti riski taşıyan bir çalışma yapılırken etraftaki diğer işçiler de silikaya maruz kalabilirler.
Dökümhaneler: Dökümhanelerde döküm kalıpları ve çekirdeği yapmak için çok miktarda kum kullanılır. Genel olarak, yüksek ısı metalleri (çelik, gri dökme demir, paslanmaz çelik) döken dökümhaneler, düşük ısı metalleri (alüminyum, pirinç ve bronz) dökümü yapanlara göre daha çok silika maruziyeti potansiyeli taşırlar. Kalıp kumu az miktarda ve diğer yapıştırıcıları içerir. Yüksek ısı kumu kurutarak havada daha fazla bulunmasını sağlar.
Kumlama işlemleri: Aşırı miktarda kristal silika maruziyeti riski taşırlar. Çelik bilye, çelik kum, ve kazan cürufu gibi diğer kumlama malzemeleri, silis kumu yerine kullanılmaktadır. Ancak, kumlanan yüzeyler silika içeriyorlarsa, maruziyet riski yine de olacaktır.
Boya, kaplama, cam, kozmetik, plastik, ve temizlik ürünleri: Kristal silika, boya, kaplama, cam, kozmetik, plastik, ve temizlik ürünleri de dahil olmak üzere çeşitli ürünlerde kullanılır. Ancak, silika maruziyeti ile ilişkili tehlikeler bu sektörlerde genellikle tanınmamaktadır.
Silika Etkileri
Silikoz gelişiminde en önemli faktör, işyeri havasındaki solunabilir silika içeren tozun yoğunluğudur. Diğer önemli faktörler; parçacık boyutu, silikanın kristal veya amorf yapıda olması, maruziyet süresi ve maruziyetin başlangıcı ile tanı arasında geçen süredir. Bu süre birkaç aydan 30 yıla kadar değişebilir. 5 mikron ve daha küçük çaptaki partiküller alveollere ulaşarak, makrofajlar tarafından yutulur ve makrofajların sitolizine neden olurlar. Ayrıca silika tarafından uyarılılan makrofajlardan sitotoksik enzimler veya oksidanlar, inflamatuar faktörler ,fibroblast üretimi ve kollajen sentezini başlatan faktörler salınır.
Klinik Değerlendirme
Ortamdaki solunabilir kristal silikanın yoğunluğuna bağlı olarak üç çeşit klinik tablo gelişebilir:zoniyazid(INH) 300 mg/gün (10 mg/kg/gün) 6 ay boyunca verilmelidir.
İlginizi Çekebilir
İş Güvenliği Eğitimlerimizle Verimliliğinizi Artırın
